Internal relations / Interne verhoudings : caput 4

• Published date: 01 January 2010
• Pages: 101-106
• Date: 01 January 2010
• DOI: 10.10520/EJC74116

101

CAPUT 4

INTERNAL RELATIONS / INTERNE VERHOUDINGS

4.1 Aandeelhouersooreenkomste en samewerkings-

ooreenkomste

4.1.1 Inleiding

Gestel ’n sogenaamde “Koop-en-Verkoopooreenkoms vir Maatska-

ppy” (hierna die “ooreenkoms”) word aangegaan tussen A (nou

oorlede) en B, die moeder van A. Op daardie stadium het A ’n 66.6%

aandeelhouding gehad in XYZ Ltd, ’n publieke maatskappy. B het ’n

33.3% aandeelhouding gehad. Die restant, 0.1%, is gehou deur vyf

ander persone.

Die ooreenkoms skyn op die oog af op A se eksekuteur ’n verpligting

te plaas om die aandeelhouding (en leningsrekening) van A aan die

oorlewende te verkoop terugwerkend van die datum van die A se

dood en is die oorlewende verplig om die aandele te koop en daar-

voor te betaal (minstens gedeeltelik) deur die opbrengs van die polis

wat deur die oorlewende op A se lewe uitgeneem is.

Daarna verly A en sy eggenote ’n testament waarin A al sy “aandele

en belange” in XYZ aan B, bemaak.

XYZ is intussen omskep in ’n beslote korporasie. Al sewe die lede

van die XYZ het by omskepping lede geword van die beslote korpo-

rasie, soos vereis deur artikel 27(1) van die Wet, maar kort daarna

is ’n gewysigde stigtingverklaring aan die Registrateur van Beslote

Korporasies versend, ingevolge waarvan vyf van die lede van die

beslote korporasie uitgetree het. A en B was daarna die enigste lede

van die beslote korporasie. Die ledebelang van A is op 66.7% en dié

van B op 33.3% vasgestel.

A sterf minder as ’n maand na die uittrede van die ander vyf lede. Regs-

advies wil daarop dui dat die ooreenkoms in die lig van die heersende

gesag op die oog af blyk ’n ongeldige pactum successorium te wees.

Ook is in die advies daarop gewys dat indien die ooreenkoms egter as ’n

samewerkingsooreenkoms ingevolge die Wet op Beslote Korporasies

69 van 1984 (hierna die “Wet”) beskou kan word, die howe moontlik

bereid sou wees om in die lig van artikel 35 van die Wet en Hoofregter

Corbett se opmerking in McAlpine v McAlpine1 (oor die verslapping van

die reël waar die pactum deel vorm van “a larger commercial trans-

action between the parties”) te bevind dat die ooreenkoms, hoewel ’n

pactum successorium, nogtans wel bindend op die partye is. Hierdie

aspek val buite die trefwydte van die aantekening wat net oor die vol-

gende vrae handel:

1 1997 1 SA 736 (A) 753.