Die ouditkomitee se invloed op voor-aanstellings-aktiwiteite - die eerste stadium van die ouditproses. Hoofstuk 4

• Author: J.G. Van der Merwe
• Pages: 90-129
• DOI: 10.10520/EJC73626
• Published date: 01 January 2000
• Date: 01 January 2000

HOOFSTUK 4

DIE OUDITKOMITEE SE INVLOED OP VOOR-

AANSTELLINGSAKTIWITEITE – DIE EERSTE STADIUM

VAN DIE OUDITPROSES

4.1 Inleiding

In hoofstukke vier tot sewe word die ondersoek na die invloed van

die ouditkomitee op die pligte van die eksterne ouditeur uiteenge-

sit. Hierdie ondersoek is uitgevoer aan die hand van die vier sta-

diums van die ouditproses, naamlik die voor-aanstellingsakti-

witeite (hoofstuk vier), beplanning (hoofstuk vyf), nakomings- en

stawingsprosedures (hoofstuk ses), en verslagdoening (hoofstuk

sewe). Die studie word georden volgens die werksaamhede van

die eksterne ouditeur, aangesien dit die mees logiese en gestruk-

tureerde afbakening verteenwoordig en die minste oorvleueling

van materiaal sal verseker. Die ordening volgens die aantal ver-

gaderings van die ouditkomitee is byvoorbeeld oorweeg, maar is

té problematies aangesien daar nie eenstemmigheid bestaan oor

die presiese aantal vergaderings en die sakelys vir elke vergader-

ing nie.

In hierdie hoofstuk word die invloed wat die ouditkomitee kan

uitoefen in die eerste stadium van die ouditproses, naamlik die

voor-aanstellingsaktiwiteite, geëvalueer.

4.2 Die stappe wat tydens voor-aanstellingsaktiwiteite uitge-

voer word

Die stappe wat tydens die voor-aanstellingsaktiwiteite deur die

eksterne ouditeur uitgevoer word, is uiteraard omvangryker by ’n

eerste aanstelling as by ’n herhalingsaanstelling. Die drie stappe

wat die eksterne ouditeur in hierdie stadium moet uitvoer, word

soos volg deur die SAIGR (1987a:OU 015, Bylae) uiteengesit:

(a) Voer ’n nuwe kliënt-ondersoek uit of oorweeg ’n verandering in

’n bestaande kliënt se omstandighede.

(b) Bepaal die vereistes vir vaardighede en bekwaamheid.

(c) Bepaal die aanstellingsvoorwaardes.

Elke stap word verder beskryf deur die SAIGR in sy standpunt oor

die ouditproses (1987a:OU 015, paragrawe .06 - .08). Twee

duidelike situasies kan uit hierdie standpunt afgelei word:

(a) Waar die aanvaarding van ’n nuwe kliënt ter sprake is, moet

die ouditeur die volgende aksies uitvoer:

90

(i) Oorweging skenk aan sy onafhanklikheid, die kliënt se

besigheidsaansien en kommunikasie met vorige oudi-

teure.

(ii) Besluit of hy oor die nodige professionele bekwaamheid,

kennis, vaardigheid en ondervinding beskik om die

aanstelling te kan aanvaar.

(iii) Indien die nuwe kliënt aanvaar word, moet die aanstel-

lingsvoorwaardes bepaal en in ’n aanstellingsbrief uiteen-

gesit word.

(b) By die voortsetting van dienste aan ’n bestaande kliënt moet

die ouditeur die volgende aksies uitvoer:

(i) Oorweging skenk aan enige veranderinge in omstandig-

hede, hetsy rakende die kliënt of die ouditeursfirma, wat ’n

uitwerking kan hê op die behoud van so ’n kliënt.

(ii) Indien die ouditeur besluit om voort te gaan om diens aan

die bestaande kliënt te lewer, behoort die aanstellings-

voorwaardes herbevestig te word.

Hierdie twee duidelike situasies, naamlik die aanstellng van ’n

nuwe ouditeur en die voortsetting van dienste deur ’n ouditeur aan

’n bestaande kliënt, sal die raamwerk wees vir die verdere

bespreking in hierdie hoofstuk. Die invloed wat die ouditkomitee

op hierdie aspekte kan uitoefen, sal onder die volgende afdelings

bespreek word:

(a) Betreffende die aanstelling van ’n nuwe ouditeur (4.3):

(i) die oorweging van die redes vir en teen ’n verandering van

ouditeure (4.3.1);

(ii) die bepalings van die Maatskappywet met betrekking tot ’n

verandering in ouditeure (4.3.2);

(iii) die evaluering van ouditeursfirmas en die keuse van die

geskikste ouditeursfirma vir die onderneming (4.3.3);

(iv) die oorweging van die aanstellingsbrief (4.3.4).

(b) Die voortsetting van die gebruikmaking van die bestaande

ouditeursfirma (4.4):

(i) die evaluering van veranderinge in omstandighede wat ’n

uitwerking op die voortsetting van die ouditopdrag kan hê

(4.4.2);

(ii) die evaluering van die gehalte van die huidige jaar se

ouditwerk (4.4.3);

(iii) die oorweging van die aanstellingsbrief (4.4.4).

91

4.3 Die aanstelling van ’n nuwe ouditeursfirma

Die Maatskappywet, artikels 269 en 270, vereis dat elke

maatskappy ’n eksterne ouditeur moet aanstel om sekere pligte

aangaande die finansiële jaarstate uit te voer. Die professionele

gedragskode van die SAIGR stel dit duidelik dat kliënte die

onbetwiste reg het om hulle professionele adviseurs te kies en

hulle te vervang indien hulle dit sou verkies (1995a:43). Hierdie

reg tot keuse en vervanging van die ouditeur impliseer dat ’n

deeglike en objektiewe evaluering van sowel die wenslikheid om

die huidige ouditeur te vervang, as die geskiktheid van die voorne-

mende ouditeursfirmas sal geskied. Die besluit wat geneem gaan

word, behoort tot voordeel van die onderneming te strek.

4.3.1 Die redes vir en teen ’n verandering van ouditeure

4.3.1.1 Inleiding

Die besluit om die bestaande ouditeursfirma te behou of af te

dank, is geen maklike taak nie. Die ouditeur lewer ’n diens aan die

onderneming, en net soos wat besluit kan word om van leweran-

siers te verwissel, net so kan besluit word om van ouditeursfirma

te verwissel. Dit is egter moeiliker om van ouditeur te verwissel

aangesien ’n professionele verbintenis moontlik oor ’n aantal jare

opgebou is en daar statutêre vereistes is waaraan voldoen moet

word. Verskeie redes kan aangevoer word vir die verandering van

ouditeursfirma, terwyl redes ook aangevoer kan word om die

huidige firma te behou al is die onderneming nie heeltemal

tevrede met die diens wat gelewer word nie.

4.3.1.2 Die redes vir ’n verandering van ouditeure

Enkele redes waarom ondernemings van ouditeursfirma verwis-

sel, is die volgende:

(a) Verandering na ’n groter ouditeursfirma vanweë uitbreidings

van die onderneming wat verhoogde vereistes stel aan die ou-

diteursfirma (Lurie 1977:52) of die uitbreiding van buitelandse

belange sodat ’n ouditeursfirma met internasionale verbin-

tenisse nodig is (Woolf 1978:99).

(b) Die konsolidasie van ouditeursfirmas binne die groep of as

gevolg van ’n samesmelting of oorname (Miller 1978:40).

(c) Beplande rotasie in die aanstelling van die ouditeur (Miller

1978:40). Dit blyk dat hierdie beginsel skynbaar nie die steun van

die georganiseerde ouditprofessie wegdra nie (SAIGR 1994a:23).

(d) Ontevredenheid met die gehalte werk gelewer (Addams &

Davis 1994:40; Lurie 1977:52).

(e) Ontevredenheid oor die hoë ouditeursvergoeding wat betaal

92