Die historiese ontwikkeling van die ouditkomitee, en 'n oorsig van die finansiële verslagdoeningsproses. Hoofstuk 2

• Author: J.G. Van der Merwe
• Date: 01 January 2000
• Published date: 01 January 2000
• Pages: 9-38
• DOI: 10.10520/EJC73628

HOOFSTUK 2

DIE HISTORIESE ONTWIKKELING VAN DIE OUDIT-

KOMITEE EN ’n OORSIG VAN DIE FINANSIËLE VER-

SLAGDOENINGSPROSES

2.1 Inleiding

Vir ’n behoorlike begrip van die werksaamhede van die oudit-

komitee behoort die ontwikkeling van dié komitee in enkele lande,

insluitende Suid-Afrika, asook die onlangse verwikkelinge aan-

gaande die finansiële verslagdoeningsproses bestudeer te word.

Perspektief op die ouditkomitee se rol tydens die ouditproses

word verhelder deur te verwys na die redes vir hierdie komitee se

ontstaan en die wetgewing wat daarop betrekking het. Die

omskrywing van die begrip “ouditkomitee” dien as vertrekpunt vir

hierdie hoofstuk. In die bespreking van die historiese ontwikkeling

van die ouditkomitee word nie na volledigheid gestreef nie; slegs

die raamwerk waarbinne die ontwikkeling van die funksies van

hierdie instelling betreffende die ouditproses geskied, word aan-

getoon.

2.2 Die begrip “ouditkomitee”

Verskeie definisies van ’n ouditkomitee kom in die literatuurstudie

voor; hulle sentreer gewoonlik rondom drie aspekte, naamlik die

ouditkomitee se samestelling, sy organisatoriese posisie en sy

funksies. Enkele voorbeelde:

Acommittee of the board normally comprising three to five

directors with no operating responsibility in financial

management. Its primary tasks are to review the financial

statements, the effectiveness of the company’s accounting

and internal control systems, and the findings of the audi-

tors, and to make recommendations on the appointment

and remuneration of the external auditors (Marrian

1988:2).

... an audit committee is regarded as a committee of the

board, normally comprising three to five directors with no

operating responsibility in financial management. Such a

committee would act on behalf of the board, would report

only to the board, and would have no executive powers of

its own (Buckley 1979:2).

9

The audit committee is a committee of the Board and

should be largely composed of non-executive directors. Its

general role is to assist the Board of Directors in the dis-

charge of its responsibilities for financial reporting, main-

taining a system of internal control, and fostering the orga-

nisation’s ethical climate (Ernst & Young 1991b:7).

’n Ouditkomitee is ’n subkomitee van die direksie, en

behoort uit ’n meerderheid onafhanklike, nie-uitvoerende

direkteure te bestaan, aan wie daar, saam met ander

funksies, die toesig oor die finansiële verslagdoenings- en

ouditproses opgedra is [Die Suid-Afrikaanse Instituut van

Geoktrooieerde Rekenmeesters (SAIGR) 1994a:21-22].

Een van die aanbevelings in die Cadbury-verslag is (1992:59):

The board should establish an audit committee of at least

three non-executive directors with written terms of refer-

ence which deal clearly with its authority and duties.

’n Ooreenstemmende aanbeveling word in die King-verslag

(1994:34) gemaak:

The board should establish an Audit Committee with writ-

ten terms of reference confirmed by the board. It should

consist of at least two non-executive directors, of whom

one should act as chair. The committee meetings should

be attended by the head of internal audit, the external audit

partner and the financial director.

Terwyl daar redelike eenstemmigheid bestaan oor die organisato-

riese posisie en funksies van die ouditkomitee, is daar

meningsverskil oor die samestelling van dié komitee wat die eien-

skappe van die lede betref. Die vraag of hierdie komitee net uit

nie-uitvoerende direkteure moet bestaan, en of uitvoerende direk-

teure ook in hierdie liggaam mag dien, is problematies. Dit is een

van die verskilpunte tussen die Cadbury- en die King-verslag.

Hierdie aangeleentheid sal in hoofstuk drie bespreek word – dit

mag die eie geformuleerde definisie van ’n ouditkomitee, soos

hieronder weergegee, beïnvloed.

Vir doeleindes van die verdere verloop van die studie, en tensy dit

duidelik uit die samehang anders sou blyk, word ’n ouditkomitee

soos volg gedefinieer:

’n Ouditkomitee funksioneer as ’n sub-komitee van die raad van

direkteure en bestaan uit ten minste drie nie-uitvoerende direk-

teure of, as alternatief, uit ’n meerderheid van nie-uitvoerende

10