Begripstoeligting. Hoofstuk 2

• Date: 01 January 2004
• DOI: 10.10520/EJC74022
• Published date: 01 January 2004
• Pages: 8-31
• Author: Estelle Hurter

HOOFSTUK 2

BEGRIPSTOELIGTING

2.1 Inleiding

Dit word allerweë erken dat ’n maatskappy ‘n regspersoon is wat

onafhanklik van sy lede bestaan (dus ’n eie regspersoonlikheid het).1

Tog is daar verskeie groepe2persone wat binne hierdie struktuur

funksioneer. Minderheidsaandeelhouers is maar een van hierdie

groepe wat binne hierdie struktuur funksioneer en met die ander

groepe in interaksie verkeer.Hierdie interaksie kan tot wr ywing aan-

leiding gee wat weer op sy beurt die behoefte na minderheidsbe-

skerming laat ontstaan.

Die begrip “minderheidsbeskerming” is die sentrale tema van hier-

die ondersoek. Hierdie begrip het nie noodwendig dieselfde bete-

kenis vir alle regsgeleerdes nie en dit is gevolglik nodig om te be-

paal watter betekenis dit vir die doeleindes van hierdie ondersoek

dra. Die bedoeling is nie om ’n definisie van die begrip te formuleer

nie, maar eerder om aan te dui watter benadering in hierdie onder-

soek gevolg word.

Daar is ook enkele ander begrippe wat gereeld voorkom wanneer

minderheidsbeskerming ter sprake kom.Weens die rol wat sommige

hiervan in hierdie ondersoek speel, sal vervolgens ook aan hulle

aandag gegee word.

2.2 Die begrip minderheidsbeskerming

Suetens-Bourgeois3wys daarop dat “minderheid” ’n vae begrip is

en dat aandeelhouers of groepe aandeelhouers wat niks met me-

kaar in gemeen het nie, teoreties hieronder tuisgebring kan word.

Oor die algemeen word daar egter verwys na al die aandeel-

houers wie se belange verskil van dié van die meeste ander aan-

deelhouers, of wat deur hul ekonomiese situasie van ander onder-

skei word, of wat op die een of ander wyse gekwalifiseer word.4

1Salomon v Salomon & Co Ltd [1897] AC 22; Dadoo v Krugersdorp

Municipal Council 1920 AD 530 550; Cilliers Benade Henning Du

Plessis en Delport Korporatiewe reg (1992) 2de uitg (hierna Cilliers en

Benade Korporatiewe reg) 7ev; Gibson South African mercantile and

company law (1988) 6de uitg (hierna Gibson) 298ev; Farrar 70ev.

2 Hier word bv verwys na aandeelhouers, direkteure, werknemers, be-

amptes, ens.

3De verhouding meerderheid-minderheid in de Naamloze Vennootschap

(1970) (hierna Suetens-Bourgeois) 145.

4Suetens-Bourgeois 146.

8

Hoewel daar in beginsel met hierdie omskrywing saamgestem

kan word, moet daarop gewys word dat die minderheid, na gelang

van omstandighede, ook ’n enkele aandeelhouer kan wees. Daar

word aan die hand gedoen dat die kruks van die begrip “minderheid”

is dat hierdie persone nie deel vorm van die groep wat die beheer

in die maatskappy uitoefen nie.5

Daar is dikwels onsekerheid oor wat minderheidsbeskerming be-

hels. Op die Vasteland van Europa word aspekte soos stemregkwa-

lifikasie, stemmeerderhede, die reg om ’n algemene vergadering

byeen te roep en insae in maatskappystukke dikwels behandel onder

hierdie onderwerp,6of anders word bloot daarna verwys as die regte

van die individuele aandeelhouers.7Skrywers in die Gemenebeslande

is egter weer geneig om bepaalde aspekte van minderheidsbe-

skerming onder hierdie onderwerp te behandel, byvoorbeeld die

beginsel van meerderheidsbewind,8die verbreking van maatskap-

pyregtelike pligte9en die remedies in geval van wanadministrasie.10

Slegs by wyse van uitsondering tref ’n mens skrywers aan wat

minderheidsbeskerming as ’n selfstandige onderwerp behandel11

en (so word aan die hand gedoen), in die korrekte maatskappyreg-

telike konteks.12

5 Sien ook hfst 3 Deel I 3.2 hierna vir ’n omskrywing in die Amerikaan-

se literatuur.

6 Bv in Duitsland waar hierdie aspekte as “formelle Schranken”aange-

dui word. Sien bv Baumbach/Hueck GmbH Gesetz (1988) 15de uitg

892ev waar onder die opskrif “Minderheitsrechte” die bepalings van

a 50 GmbHG ten aansien van die reg om ’n algemene vergadering

byeen te roep, uiteengesit en bespreek word.Sien ook Business trans-

actions in Germany(red Rüster) (1989) (losbladuitg) Vol 2 par 23.07;

Henn Handbuch des Aktiensrechts (1987) 3de uitg 272ev Abschnitt

5; Würdinger Aktienrecht und das Recht der verbundenen Unternehmen

(1981) 4de uitg par 145; Mπhring Nirk Tank en Brezing Handbuch der

Aktiengesellschaft (1982) (losbladuitg) par 200.

7Bv in die Nederlande: sien onder andere Maeijer A modern European

company law system (1978) 101ev; Rechtspersonen (reds De Bijl

Nachenius Van Schilfgaarde Stille en IJsellmuiden) (1975) (losblad-

uitg) Vol 1 IIa-87ev.

8 Pennington 648. Hfst 16 se opskrif lui “[t]he principle of majority rule”.

Nie alleen word statutêre beskerming van die minderheid hieronder

behandel nie, maar ook die reël in Foss v Harbottle en uitsonderings

daarop benewens afgeleide en verteenwoordigende aksies.

9 Gower 643 (hfst 24).

10 Mayson French en Ryan Mayson French & Ryan on company law

(1995-1996) 12 de uitg (hierna Mayson French & Ryan) 527 (hfst 18).

11 Sien bv Boyle en Birds 631 (hfst 21); Cilliers en Benade Korporatiewe

reg 287 (hfst 19).

12 Sien bv Welling Corporate law in Canada (1991) 2de uitg (hierna

Welling) 509ev.

9