Trust Bank of Africa Ltd v Standard Bank of South Africa Ltd

• Jurisdiction: South Africa

Trust Bank of Africa Ltd v Standard Bank of South Africa Ltd
1968 (3) SA 166 (A)

1968 (3) SA p166

Citation	1968 (3) SA 166 (A)
Court	Appellate Division
Judge	Steyn CJ, Van Blerk JA, Ogilvie Thompson JA, Botha JA and Potgieter JA
Heard	March 15, 1968
Judgment	May 13, 1968

Flynote : Sleutelwoorde

Banker — Deposit vouchers — Vouchers not transferable nor negotiable — Cession by customer to bank in securitatem debiti for money lent and advanced by bank of customer — Customer obtaining possession of vouchers — Cession of by customer to another bank — Such latter bank not entitled as against issuing bank to claim F proceeds of vouchers from it.

Headnote : Kopnota

Deposit vouchers issued to a customer by the appellant in respect of money deposited at interest by her with it had been ceded and pledged by her to it inconsideration of certain credit facilities granted by it to her. The vouchers had been issued subject to the condition endorsed thereon that they were 'neither transferable nor negotiable'. The G customer had somehow obtained possesion of these vouchers and delivered them to the respondent. The respondent, alleging that they had been ceded to it as security for certain debts, had successfully claimed an order that it was entitled to the proceeds of these vouchers. In an appeal,

Held, per VAN BLERK, J.A., as the customer had already ceded the rights in the vouchers to the appellant in terms of a written 'deed of pledge', that the customer could not cede the rights to the respondent by means of a later cession.

H Held, per BOTHA, J.A., STEYN, C.J., and POTGIETER, J.A., concurring, OGILVIE THOMPSON, J.A., dissenting, that the condition that the vouchers were not transferable nor negotiable was valid and a complete defence to the respondent's claim;

Held, further, that the words 'neither transferable nor negotiable' had to be given their ordinary literal meaning, viz. that they were not to be transferred - in the only way in which they were capable of being transferred by law, e.g. by cession under the common law - from one person to another:

Held, further, that the evidence at the trial did not establish a banking practice according to which the rights embodied in deposit vouchers were freely cedable notwithstanding the fact that they were neither 'transferable nor

1968 (3) SA p167

negotiable': on the contrary, the evidence suggested that they were not freely cedable without the consent of the issuing bank.

The decision in the Transvaal Provincial Division in Standard Bank of South Africa Ltd v Trust Bank of Africa Ltd., 1968 (1) SA 102, reversed. A

Case Information

Appeal from a decision in the Transvaal Provincial Division (HILL, J.). The facts appear from the reasons for judgment.

H. J. O. van Heerden, for the appellant: Dit word betoog (a) dat die respondent vanweë die bepalings van die depositobewyse onder geen B omstandighededie reg kon verkry het om die betrokke bedrae van die appellant te vorder nie; (b) dat die vormvereistes vir 'n sessie, indien enige, nie van toepassingwas op die sogenaamde pandooreenkoms tussen mev. Davidoff en die appellant nie; (c) dat selfs indien bedoelde ooreenkoms 'n sessie teweeg gebring het, die appellant nie sy sekuriteit prysgegee het deur die bewyse uit sy besit te laat gaan nie; (d) dat die C respondent hom nie op die leerstuk van estoppel konberoep het nie. Afgesien van die feit dat die begrip 'verhandelbaarheid' slegs op 'n reg en nie op 'n liggaamlike saak soos 'n stuk papier van toepassing kan wees nie, sou dit immers geen sin gehad het om die oordraagbaarheid van die papier as sodanig te beperk nie. Blote oordrag van besit van die papier kon in sigself nie 'n sessie konstitueer nie, en dit kon die D appellant sekerlik nie skeel wie in besit van die dokumente was nie, of selfs nie wie eienaar daarvan was nie. Dit is derhalwe duidelik dat die beperking op die oordraagbaarheid van die bewyse geslaan het op die regte daarin uiteengesit. Afgesien van die attribuut van verhandelbaarheid is daar geen wesentlike verskil tussen, b.v.,'n promesse en 'n depositobewys soos die onderhawige nie. Beide is eerder E die beliggaming van 'n reg as die konstituering daarvan. Randfontein Estate G.M. Co. Ltd v Custodian of Enemy Property, 1923 AD 576, p. 583. Daar is geen gemeenregtelike gesag vir die stelling dat sodanige pactum onafdwingbaaris nie. Sande en Voet verklaar weliswaar dat 'n ooreenkoms waarvolgens die eienaar van 'n saak (klaarblyklik 'n F liggaamlike saak) sy regte in verband daarmee aan bande lê, onafdwingbaar is tensy die ander party 'n belang by die beperking het, maar hulle het hier nie in die oog 'n beperking wat juis deel vorm van die ooreenkoms waarvolgens eersgenoemde eienaar word nie. Voet, 2.14.20; Sande, Beperkings op Vervreemdings, 4.1.1; 4.2.1; Friedlander v De Aar Municipality, 1944 AD 79 te bl. 92. Afgesien hiervan is daar 'n G wesentlike verskil tussen 'n ooreenkoms waarvolgens A sy grond aan B oordra onderhewig aan die voorwaarde dat B dit nie sal vervreem nie, en 'n ooreenkoms waarvolgens A 'n vorderingsreg ten gunste van B skep op voorwaarde dat B die reg nie mag sedeer nie. In eersgenoemde geval

verkry B deur oordrag 'n saaklike regop die grond onderhewig aan 'n persoonlike verpligting om dit nie te vervreem nie. In laasgenoemde H geval is die vorderingsreg van meet af onderhewig aan die beperking dat dit nie gesedeer mag word nie. Dit is verkeerd om in sodanige geval te praat van 'n beperking wat op die vorige vorderingsreg geplaas is; feit is dat die reg as 't ware met die beperking gebore is en nooit in 'n ander vorm bestaan het nie. Windscheid, Lehrbuch des Pandektenrechts, 8ste uitg., bd. 2, bl. 358, N. 5: Bernburg, Pandekten, 7de uitg., bd. 2, bl. 141; Paiges v Van Ryn Gold Mine Estates Ltd., 1920 AD 600 te bl. 617.

1968 (3) SA p168

Maar selfs indien 'n beperking op die oordraagbaarheid van 'n reg onafdwingbaar sou wees tensy die bevoordeelde 'n belang daarby het, het die skuldenaar altyd sodanige belang. So, b.v., indien A sy reg teen B A aan C sedeer en A, sonder kennis van die sessie aan B betaal, loop hy altyd die gevaar dat C hom mag aanspreek op grond van 'n bewering dat hy, C voor betaling aan A kennis van die sessie gegee het. Des te meer het 'n skuldenaar soos die appellant 'n belangby sodanige pactum. Sy besigheid is die leen en uitleen van geld, en 'n skuldeiser van vandag is moontlik 'n skuldenaar van môre. Voorst kan administrasie bemoeilik B word as die regte van een skuldeiser volgens tien verskillendebewyse aan tien verskillende sessionarisse gesedeer word. Prins, bl. 310 - 311. Paget doen aan die hand dat 'n beperking op die oordrag van 'n depositokwitansie nie die skuldeiser die bevoegdheid ontneem om sy vorderingsreg te sedeer nie. Paget, Law of Banking, 5de uitg., bl. 95. Afgesien van die feit dat dit nie duidelik is welke soort C kwitansie hy in die oog het nie is sy stelling vir die Suid-Afrikaanse reg onaanvaarbaar. Hy verwys na een Engelse beslissing wat in elk geval geen steun vir sy mening bied nie. Re Griffin, (1899) 1 Ch. 408. Die Engelsregtelike reëls ten aansien van sessie verskil in elk geval heeltemal van die toepaslike reëls van die Suid-Afrikaanse D reg. Voor 1873 was die posisie dat 'n sessie 'in law' ongeoorloof was - of altans nie 'n direkte reg aan die sessionaris verleen het nie - maar dat 'n skuldeiser wel 'n 'equitable assignment' kon maak. Na die promulgering van die Judicature Act (art. 25 (6)) kon 'n sessionaris egter ook 'in law' 'n direkte reg teen die skuldenaar verkry. Halsbury, Laws of England, 3de uitg., 4de bd., bl. 8; Wright and Co v The E Colonial Government, 8 S.C. 260. Na die aanname van bedoelde Wet was die gedagte blykbaar dat indien 'n ooreenkoms 'n pactum de non cedendo bevat het die beperking slegs 'n bevestiging was van die reël van die voormalige gemene reg van Engeland en dat dit derhalwe nie 'n 'equitable assignment' uitgesluit het nie. In re Turean, 40 Ch. D. 5; F Brice v Bannister, 3 Q.B.D. te bl. 581. Dit volg dus dat Engelsregtelike outoriteite geen leiding kan bied ten aansien van die vraag of bedoelde pactum afdwingbaar is nie.

Dit kon nooit die bedoeling van die partye gewees het dat die skuldenaar haarregte ingevolge die bewyse aan die appellant sou sedeer nie, want dit sou tot gevolg gehad het dat die kwaliteite van èn skuldeiser èn G skuldenaar in die appellant sou verenig met gevolglike skuldvermenging. Grootchwaing Salt Works Ltd v Van Tonder, 1920 AD 496; De Wet en Yeats, Kontrakreg en Handelsreg, 3de uitg., bl. 203. Die enigste moontlike konstruksie van die 'pandakte' is dus: (a) dat die skuldenaar nie die reg sou hê om enige van die bedrae verskuldig ingevolge die H depositobewyse op te eis nie (nieteenstaande die aanbreek van die vervaldatum) solank sy op haar beurt, 'n bedrag aan die appellant verskuldig was; en (b) dat indien sy haar verpligtinge nie sou nakom nie, die appellant die reg sou hê om skuldvergelyking toe te pas ongeag of die teenvordering (ingevolge 'n bewys) al of nie opeisbaar sou wees.

Vir die stelling dat 'n sessie van 'n reg wat uit 'n skriftelik stuk blyk eers geldig is - altans wat derdes betref - wanneer die stuk aan die sessionaris gelewer is, word gewoonlik 'n beroep gedoen op 'n ou Transvaalse beslissing wat op sy beurt egter weer slegs op 'n ou Kaapse beslissing steun. Smith v Farrely's Trustee, 1904 T.S. 949 te bl. 956;

1968 (3) SA p169

Jacobsohn's Trustee v Standard Bank, 9 C.T.R. 188 te bl. 190. In laasgenoemde beslissing is die reël sonder verwysing na enige gesag - behalwe terloopse opmerkings in ander ou Kaapse sake - geformuleer. Daar bestaan dan ook geen gemeenregtelike gesag vir die reël nie; A trouens dit is in stryd met bedoelde gesag wat net eenvoudig verklaar dat sessie deur blote wils ooreenstemminggeskied. Sande, Cession of Actions, (Anders se vertaling), 2.1 en 2.9; Voet...