S v Mampura and Another

• Judge: Marais R en De Villiers Wn R
• Judgment Date: 30 April 1964
• Hearing Date: 29 April 1964
• Court: Transvaal Provincial Division

E Marais, R.:

Dit is twee strafappèlsake wat op 29 April 1964 voor ons beredeneer is. Die een is van Seworithle Mampuru en die ander van Arthur Mampuru, laasgenoemde volgens die onweerlegde getuienis op rekord die kaptein van die Hlakudi-Bapedistam wat woon op die plaas Brakfontein No. 178, J.S., distrik Groblersdal, die plaas waar ook albei die appellante F woon. Albei appellante is in die landdroshof skuldig bevind aan 'n oortreding van art. 1 van Wet 52 van 1951, die Wet vir die voorkoming van onregmatige plakkery, deurdat hulle, ondanks die kennisgewing van die Departement van Lande, wat die huidige geregistreerde eienaar van die grond is, om die grond te ontruim, weier om dit te doen. Die G Departement Bantoe-administrasie het hulle elders grond aangebied wat na bewering vir landboudoeleindes net so goed of beter is as die grond van Brakfontein. Die landdros het ook gelas dat hulle afgesit word van die grond af.

Toe die naturellebesit van grond in Suid-Afrika bevries is in die Naturelle Grond Wet van 1913, is die Hlakudistam se okkupasie van Brakfontein, destyds geregistreer in die distrik Middelburg, in die H Bylae bevestig. Volgens getuienis wat gelewer is, is die grond vier geslagte gelede deur die President van die Z.A. Republiek aan die Hlakudi toegeken, en wel in ruil vir grond wat hulle destyds by Bronkhorstspruit sou besit het. Die toestand het voortgeduur tot 1962, toe op 3 Augustus die plaas by proklamasie gedeskeduleer is as naturellegebied. Dit kom blykbaar daarop neer dat dit voortaan vir blanke okkupasie beskikbaar sou wees.

Op 14 November 1962 het die Departement van Lande dit gekoop

Marais R

van die Naturelletrust, en dit is dié Departement wat nou as eienaar vra vir die uitsetting van die twee appellante.

Die skuldigbevindings in hierdie twee appèlle voor ons is op drie verskillende gronde aangeval: eerstens, dat die Staat nie bewys het dat A die appellante onwettig op die grond is nie; tweedens, dat aangesien die Departement van Lande eintlik in samewerking met die Departement van Banto-administrasie hier besig is om 'n hele naturellestam te verskuif, so 'n verskuiwing aangepak moes gewees het kragtens art. 5 van die Naturelle Administrasiewet van 1927, soos gewysig, d.w.s. deur die bevel B van die Staatspresident, met die goedkeuring van albei Huise van die Parlement, in die geval waar so 'n stam soos in hierdie geval onwillig is om te verhuis; en derdens, dat die landdros tot nadeel van...