Die ontwikkeling van die aksie van afhanklikes

• Jurisdiction: South Africa
• Pages: 158-167
• Author: Trynie Davel
• Citation: 2000 Acta Juridica 158
• Published date: 29 May 2019
• Date: 29 May 2019

Die ontwikkeling van die aksie van afhanklikes

2000 Acta Juridica 158

Trynie Davel *

Universiteit van Pretoria

I Inleiding

'n Aansienlike gedeelte van prof Robert Feenstra se navorsing het gewentel om die

afhanklikes se aksie, synde die skadevergoedingseis van die oorledene se afhanklikes as

gevolg van die verlies van hul onderhoud of van die broodwinner se dienste as gevolg

van sy dood. 1Dit is ook ons gemeenskaplike belangstelling in hierdie deliksaksie wat

ons paaie laat kruis het en daarom is dit gepas om hierdie geleentheid aan te gryp om

baie kortliks iets te sê oor die enorme bydrae van prof Feenstra op hierdie gebied van

die deliktereg en dan, met huidige ontwikkelinge inaggenome, 'n kort toekomsblik te

gee. Boberg het meer as dertig jaar gelede beweer: 2

'The law's proper approach to that hybrid hereditas of South African law, the dependants'

action . . . has always excited interest and provoked controversy among jurists.'

II Terugblik

Wanneer die regshistoriese ontwikkeling van die afhanklikes se aksie nagevors word, is

die bydrae wat 'n man soos Robert Feenstra gelewer het in die ontsluiting van die bronne

wat vir baie, maar veral vir ons hier in Suid-Afrika, andersins ontoeganklik sou wees,

fenomenaal. Dit is 'n bekende feit dat die afhanklikes se aksie nie Romeinsregtelik van

oorsprong is nie. 3 Daar word algemeen aanvaar dat die aksie van die afhanklikes

ontwikkel het uit die weergeldinstelling in die Germaanse gewoontereg. 4 Dit was tydens

die Middeleeue dat daar na 'n Romeinsregtelike basis vir hierdie aksie gesoek is. Sonder

vrees vir teenspraak kan verklaar word dat Robert Feenstra se arbeid as regshistorikus

die ontwikkeling van geleerde reg in die Middeleeue en daarna

* BA LLB LLD (Pret), Professor in Privaatreg, Direkteur van die Sentrum vir Kinderreg, Universiteit van Pretoria.

2000 Acta Juridica 159

met soveel noukeurigheid nagevors en beskryf het, dat aangetoon kon word dat die

Glossatore in meer as een opsig 'n vaste basis geskep het vir die teoreë in verband met

siviele aanspreeklikheid in geval van doodslag. 5 Eerstens is die lex Aquilia geïnterpreteer

as sou dit die geval van die doodslag van 'n filius familiasdek. 6 Tweedens is D 9.2.7.4 in

stryd met die Romeinse reg ook op die pater familias van toepassing gemaak.7 Derdens

is die geval van verwondering wat in D 9.2.13 pr behandel word, met die geval van

doodslag gelykgestel. 8

Hoewel die skool van Orleans die ontwikkeling wat die Glossatore teweeggebring het

nie verder geëksploiteer het nie, het hierdie uitbouing van die Romeinsregtelike tekste

1 Met 'dood' in die verband, word onregmatige skuldige doodslag veronderstel.

2The Apportionment of Damages Amendment Act 58 of 1971 (1971) 19.

3Jameson's Minors v CSAR 1908 TS 575 op 584; Legal Insurance Co Ltd v Botes 1963 (1) SA 608 (A) op 614;

T Davel Die dood van 'n broodwinner as skadevergoedingsoorsaak(Ongepubliseerde LLD proefskrif UP 1984).

4Jameson's Minors v CSAR (n 3) 575 op 584; SANTAM v Fondo 1960 (2) SA 467(A) 471; R Feenstra 'Over de

oorsprong van twee omstreden paragrafen uit de Inleidinge van Hugo de Groot (III.33.2 en III.34.2)' Acta

juridica (1958) 27 op 28; Davel (n 3) 32 en 68.

5 Feenstra 'L'actio legis Aquiliae utilis en cas d'homicide chez les Glossateurs' in Spruit (red) Maior Viginti

Quinque Annis (1979) 57.

6 Davel (n 3) 77, 79 en 85.

7 Davel (n 3) 79 en 83-5.

8 Davel (n 3) 85 en 91.

2000 Acta Juridica 158

© Juta and Company (Pty) Ltd