Die Aanspreeklikheid van ’n Insolvente Maatskappy en die Likwidateur van ’n Insolvente Maatskappy vir Vergoeding as gevolg van Omgewingsbenadeling

• Jurisdiction: South Africa
• Date: 25 May 2019
• Published date: 25 May 2019
• Author: AL Stander
• Pages: 273-297
• Citation: (2012) 24 SA Merc LJ 273

Die Aanspreeklikheid van ’n Insolvente

Maatskappy en die Likwidateur van ’n

Insolvente Maatskappy vir Vergoeding as gevolg

van Omgewingsbenadeling

AL STANDER*

Noordwes-Universiteit

SUMMARY

With regard to environmental harm by an insolvent company, the

concern with the liquidator of the insolvent company is usually the extent to

which he or she shall personally be held liable for environmental harm caused

while operating the business of the company in performing the duty to

liquidate the business properly. It is necessary to distinguish between damage

that occurred prior to the winding-up by the harmful activity itself and

damage that occurred during the winding-up. Damage during liquidation

could again result from activities prior to liquidation or damage f‌lowing from

the activities of the liquidator while operating the business of the insolvent

company with a view to the proper liquidation and settlement of the business

and affairs of the company. The liability for damages by the harmful activity

itself should also be distinguished from the reimbursement or payment of

costs under the liability to take certain steps such as cleaning up, remediation,

prevention and limiting of any environmental damage. Again, it can be a

failure by the company before the liquidation or a failure by the liquidator

after the liquidation. It is submitted that the liability of the liquidator will

probably depend on the degree of skill that the courts believe will reasonably

be expected from the liquidator. The answer lies in the liquidator’s duty of

care. It is possible that, unlike the trend in English law, the courts will not

expect the same level of skill or knowledge as expected from company

management. The liquidator will not be held liable unless the harm resulting

from an act or an omission is unreasonable, even for a liquidator. However, in

each case the courts will require appropriate management skills. It is therefore

recommended that the liquidator ensures that he or she has adequate ‘tools’ in

place for performing environmental obligations, with duties delegated to

appropriate persons.

* BJuris LLB (PU vir CHO) LLM (UNISA) LLD (PU vir CHO). Professor, Fakulteit Regte,

Noordwes-Universiteit, Potchefstroom Kampus.

273

(2012) 24 SA Merc LJ 273

© Juta and Company (Pty) Ltd

1 Daadwerklike Likwidasie van die Maatskappy

1.1 Inleiding

In die geval van die daadwerklike likwidasie van ’n insolvente maatskappy

bestaan gewoonlik twee moontlike risiko’s wat vir benadeeldes en likwi-

dateurs probleme kan veroorsaak: Die kommer by die benadeeldes is

gewoonlik of hulle enigsins in die likwidasie vergoeding gaan kry vir die

skade wat aan hulle berokken is. Derhalwe sal die regsposisie van

die benadeelde en sy eis in likwidasie in oënskou geneem word. Daarteenoor

is die kommer by likwidateurs gewoonlik in welke mate hulle persoonlik

aanspreeklik gehou sal word vir omgewingskade wat berokken is of word

terwyl hulle die besigheid van die maatskappy bedryf in die uitvoering van

hul plig om die besigheid behoorlik te likwideer.

1

Die aangeleentheid is in

werklikheid nog meer kompleks as dit. Dit is nodig om te onderskei tussen

skade wat voor die likwidasie ingetree het deur die skadestigtende aktiwiteit

self en sulke skade wat tydens likwidasie intree. Hierdie kan weer skade wees

wat tydens likwidasie intree óf as gevolg van optrede voor likwidasie óf

terwyl die likwidateur die besigheid van die maatskappy bedryf met die oog

op die likwidasie en afhandeling van die besigheid en sake van die

maatskappy. Die aanspreeklikheid vir die vergoeding van skade deur

die skadestigtende aktiwiteit self moet ook onderskei word van die

vergoeding of die betaling van kostes op grond van die aanspreeklikheid om

sekere stappe te neem soos opruiming, remediëring, voorkoming en beperking

van enige omgewingskade. Weer eens kan dit ’n versuim deur die maatskappy

wees vóór die likwidasie of ’n versuim deur die likwidateur ná die likwidasie.

Gevolglik sal die verpligting en aanspreeklikheid van die likwidateur in die

bestuur van die maatskappy beoordeel word, in ’n poging om ’n riglyn vir

likwidateurs daar te stel.

1.2 Skadevergoeding weens Omgewingsbenadeling

1.2.1 Die Eise

(a) Eise op grond van die benadelende aktiwiteit self

In hierdie geval moet onderskei word tussen eise wat voor die likwidasie

ontstaan het en eise wat eers na die likwidasie ontstaan het. Ten opsigte van

die eise voor likwidasie word daarop gewys dat die eis van die benadeelde

in die geval van omgewingsbenadeling bloot ’n konkurrente eis is.

2

Dit is

dieselfde in die geval van eise vir skade wat ná likwidasie intree, maar die

1

Dieselfde probleem kom voor waar ’n likwidateur aangestel is en ’n poging word aangewend om

die maatskappy se besigheid te red: Die besigheid moet op so ’n wyse bedryf word om te verseker dat

aan omgewingswetgewing voldoen word, aangesien ’n versuim die maatskappy of moontlik selfs die

likwidateur persoonlik kan blootstel aan aanspreeklikheid, straf- of ander sanksies. Daarbenewens kan

omgewingsverpligtinge ongetwyfeld ’n impak hê op die waarde van die eiendom of perseel wat deur die

maatskappy gehou word.

2

Tensy die regsposisie deur spesif‌ieke wetgewing gewysig of vasgestel word.

(2012) 24 SA Merc LJ274

© Juta and Company (Pty) Ltd