Wegval of Vermindering van Verryking as Verweer

• Jurisdiction: South Africa
• Date: 27 May 2019
• Citation: (2006) 17 Stell LR 454
• Pages: 454-465
• Published date: 27 May 2019
• Author: JC Sonnekus

WEGVAL OF VERMINDERING VAN VERRYKING

AS VERWEER

JC Sonnekus

BA LLB LLM Drs Iur LLD

Professor in Privaatreg, Universiteit van Johannesburg

1 Inleiding

Van oudsher was dit by tye vir mense moeilik om hul spreekwoordelike

rieme na hul vel te sny en word persone van tyd tot tyd om verskillende

redes gedwing om krediet op te neem. Dat die kredietopnemer, waar dit

die vorm van ’n geldlening behels, waarskynlik aan die uitlener rente

moet betaal op die kapitale bedrag wat aan hom beskikbaar gestel word,

is eintlik in die moderne gemeenskap byna vanselfsprekend.

1

Die redelike

rente-opbrengs word by wyse van spreke as die redelike vrugtetrekking

van die geleende som gesien en daarvan leef die finansieringsbedryf. Dit is

binne ’n goed gereguleerde gemeenskap geen voorbeeld van onregmatige

verryking nie.

Nie alle vorme van verryking kan in ’n mark-ekonomiese bestel as

grondslag vir ’n juridies afdwingbare vordering tot verhaal vir die

verarmde party dien nie. Dit is nog geen misdaad om ryk te word nie —

die vraag is bloot hoe:

‘‘Im Wirtschaftskampf kann es niemandem verwehrt werden, seine eigenen Belange auch dann

zu verfolgen, wenn dadurch ein anderer gescha

¨digt wird.’’

2

Iedere suksesvolle sakeman streef per definisie daarna om uit die

meerderheid van die verbintenisse wat hy vir doeleindes van sy besigheid

met ’n vrywillige teenparty sluit ’n wins te maak. As dit anders sou wees,

staar bankrotskap hom in die gesig. Die regsnorme van die verrykingsreg

kan tog nie behels dat daardie voordeel telkens op aanvraag afgegee moet

word aan sy teenparty wat minder suksesvol uit die regsverhouding

gekom het nie. Die verrykingsreg het dus nie ten doel om alle verrykings

en verarmings uit te balanseer nie. So

´’n blote verskuiwing van verryking

en verarming is ook uit ’n gemeenskapspolitiese horison onsinnig.

3

Om

1

Sien egter die uitspraak in Carrim v Omar 2001 4 SA 691 (W) aan die hand waarvan die komplekse

belewing van die gegewe van rentetrekking in verskillende kultuurkringe aan die orde was.

2

’n Uitspraak van die Reichsgericht aangehaal deur Westermann Interessenkollisionen und ihre

richterliche Wertung bei den Sicherungsrechten an Fahrnis und Forderungen (1954) 33. Dieselfde

beginsel onderleˆJean-Paul Sartre se formulering aangehaal deur Schrage (red) Unjust Enrichment: A

Historical and Comparative Overview in Unjust Enrichment and the Law of Contract (2001) 3: ‘‘On existe

toujours aux de

´pens d’autrui’’ — e

´e

´n se bestaan is immer ten koste van ’n ander.

3

Schrage Unjust Enrichment 3 wys daarop dat Jean-Paul Sartre tereg opgemerk het dat indien die

lewensverloop presies onder die loep geneem word dit duidelik is dat die mens slegs ten koste van ’n

ander leef en voortbestaan.

454

(2006) 17 Stell LR 454

© Juta and Company (Pty) Ltd