Testeerbevoegdheid, Herroeping van 'n Testament en Kuratele sorg

• Jurisdiction: South Africa
• Citation: (2004) 15 Stell LR 450
• Published date: 27 May 2019
• Date: 27 May 2019
• Author: JC Sonnekus
• Pages: 450-463

TESTEERBEVOEGDHEID, HERROEPING VAN ’N

TESTAMENT EN KURATELE SORG

JC Sonnekus

BA LLB LLM Drs Iur LLD

Professor in Privaatreg, Randse Afrikaanse Universiteit

1 Testeer- en handelingsbevoegdheid — raakpunte en verskille

Testeerbevoegdheid word van oudsher in die gemenereg onderskei van

handelingsbevoegdheid nieteenstaande die oe

¨nskynlik duidelike raak-

punte wat tussen die twee kompetensies bestaan.

1

Beide kompetensies

onderskei dit van inhoudsbevoegdhede van subjektiewe regte daarin dat

dit direk ontleen word aan die norme van die objektiewe reg en nie

betrekking het op ’n regsobjek nie.

2

Terwyl handelingsbevoegdheid

omskryf word as die bevoegdheid (kompetensie) om regshandelinge te

verrig en gewoonlik minstens verbind word met voljarigheid, het ’n

minderjarige wat sestien jaar of ouer is

3

en nie verstandelik onbekwaam is

om die aard en uitwerking van sy testeerhandeling te begryp nie,

4

in

beginsel ook reeds die bevoegdheid om ’n geldige testament te verly.

5

Die

´

verskil in formele minimum ouderdomskwalifikasie word gewoonlik

‘‘verduidelik’’ met verwysing na die feit dat die testateur se testament eers

1

Nie alle regstelsels hanteer die aangeleentheid gelykvormig nie. In menige stelsel word voljarigheid vir

beide as vereiste gestel en dan verskil die ouderdomsgrens daarvoor ook nog — vgl die bespreking van

die verskillende posisies in die bespreekte regstelsels in Law Reform Commission of British Columbia

Report on the Making and Revocation of Wills (1981) 18-23.

2

Sien oor die tersake begrippe oa Joubert ‘‘Die realiteit van die subjektiewe reg en die betekenis van ’n

realistiese begrip daarvan in die privaatreg’’ 1958 THRHR 12 en 98; Van der Vyver The Doctrine of

Private-Law Rights in Strauss (red) Huldigingsbundel vir WA Joubert (1988) 201 en die gesag daar

aangehaal.

3

Sien oor die moontlik lukrake wyse waarop die wetgewer op hierdie ouderdomsgrens besluit het,

Beinart ‘‘Testamentary form and capacity and the Wills Act, 1953’’ 1953 SALJ 159, 280 282; Van der

Merwe, Rowland & Cronje

´Die Suid-Afrikaanse Erfreg (1990) 210 ev; Corbett, Hofmeyr & Kahn The

Law of Succession (2001) 77 ev. Die ouderdomskwalifikasie vir testeerbevoegdheid verskil wesenlik in

andersins vergelykbare regstelsels — sien Gra

¨ler ‘‘Testeervryheid van minderjarigen’’ 6567 WPNR 156

157.

4

Sien vir die inhoud wat deur die howe aan die kwalifikasie geheg word Executors of Cerfonteyn v

O’Haire 1873 Buch 47 74; Kirsten v Bailey 1976 4 SA 108 (K); Thomas v Clover NO 2002 3 SA 85 (N)

89A-G. Dat nie alles altyd pluis is met die premis dat almal bo 16 tot die teendeel bewys word,

testeerbevoeg is e

´n bly nie, is reeds elders aangeraak. Daar is betoog ten gunste van versigtigheid by

testamenteˆ re geskrifte verly deur senior burgers wat moontlik minder suksesvol wilsonderskuiwing kan

deurstaan — sien die feite en bevinding van die hof in Harlow v Becker NO 1998 4 SA 639 (D) 648G en

Sonnekus ‘‘Testamentsvervalsing en wilsonderskuiwing van verswakte bejaardes’’ 2001 TSAR 357-370.

Sien ook nav die jongste Engelse regspraak waaruit blyk dat die probleem onrusbarende afmetings

aanneem, die voorstelle van Kerridge ‘‘A case of a ‘suspicious’ will’’ 2003 LQR 39-43; Kerridge Parry &

Clark The Law of Succession (2002) 81-82; Kerridge ‘‘Wills made in suspicious circumstances: The

problem of the vulnerable testator’’ 2000 Cambr Law Journal 310-335. Sien vir ’n bespreking van

dieselfde onderliggende probleem van wilsonderskuiwing mbt die Duitse reg Bartsch ‘‘Die postmortale

Schweigepflicht des Arztes beim Streit um die Testierfa

¨higkeit des Patienten’’ 2001 NJW 861-863.

5

Sien art 4 van die Wet op Testamente 7 van 1953.

450

(2004) 15 Stell LR 450

© Juta and Company (Pty) Ltd