Swart v Smuts

• Jurisdiction: South Africa
• Citation: 1971 (1) SA 819 (A)

Swart v Smuts
1971 (1) SA 819 (A)

1971 (1) SA p819

Citation	1971 (1) SA 819 (A)
Court	Appèlafdeling
Judge	Van Blerk Wn HR, Ogilvie Thompson AR, Potgieter AR, Jansen AR en Corbett Wn AR
Heard	November 1, 1970
Judgment	December 11, 1970

Flynote : Sleutelwoorde A

Landbou — Koopkontrak na bewering strydig met art. 23 (1) (b) van Wet 28 van 1966 aangegaan — Gevolg van.

Headnote : Kopnota

'n Koopkontrak wat na bewering strydig met artikel 23 (1) (b) van Wet 28 van 1966 aangegaan is, is nie weens sodanige strydigheid òf nietig òf vernietigbaar nie.

Die beslissing in die Transvaalse Provinsiale Afdeling in Smuts v. Swart, 1970 (3) SA 113, bevestig.

Flynote : Sleutelwoorde

Agriculture — Deed of sale allegedly entered into in conflict with sec. 23 (1) (b) of Act 28 of 1966 — Effect of.

Headnote : Kopnota

A deed of sale allegedly entered into in conflict with section 23 (1) (b) of Act 28 of 1966 is not, because of such conflict, void nor voidable.

The decision in the Transvaal Provincial Division in Smuts v. Swart, 1970 (3) SA 113, confirmed.

Case Information

Appèl teen 'n beslissing in die Transvaalse Provinsiale C Afdeling (DE WET, WN.-R.). Die feite blyk uit die uitspraak van CORBETT, WN.-A.R.

H. P. van Dyk, namens die appellant: Die kontrak is nietig, alternatiewelik is dit vernietigbaar. Vir die algemene beginsels wat van toepassing is in geval van statutêre verbodsbepalings, kyk Halsbury, Laws of England (Hailsham D uitg.), band 31, bl. 555, para. 748; Standard Bank v. Estate van Rhyn, 1925 A.A. 274. Die bedoeling van die Wetgewer is alleen versoenbaar met nietigheid van die kontrak wat die partye aangegaan het. As hulpmiddels by die bepaling van die Wetgewer se bedoeling, word die volgende aan die hand gedoen: (a) art. 23 (1) (b) is gebiedend van aard. Kyk Steyn, Uitleg E van Wette, 3de uitg., bl. 18 e.v.; (b) die artikel is negatief ingeklee. Kyk Sutter v. Scheepers, 1932 A.A. op bl. 173; Samuel Thomas Meyers v. Pretorius, 1944 O.P.A. op bl. 151; Eland Boerdery (Edms.) Bpk. v. Anderson, 1966 (4) op bl. 400 - 404; (c) die invoeging van die strafbepalings in art. 25 (1) (d). Kyk Steyn, supra, bl. 182; Lion Match Co. v. Wessels, 1946 F O.P.A. op bl. 381; Rooiberg Minerals Development Co. Ltd. v du Toit, 1953 (2) SA te bl. 509F e.v. Die strafbepalings is nie onbestaanbaar of moeilik verenigbaar met nietigheid nie, inteendeel; die hele doel en strekking van die betrokke Wet is om enige regshandeling deur 'n persoon waarop die sertifikaat van toepassing is, of gevolge van sodanige regshandeling, te G "neutraliseer" en selfs so drasties op te tree as om regsprosesse op te skort. Kyk art. 23 (1) (a), (c), (d) en art. 21 (d). Indien die Wetgewer gewone strafbepalings as genoegsame hulpmiddels beskou het vir die nakoming van sy doelstellings, sou mens nie redelikerwys bogenoemde drastiese ingrypings en verhindering van regsprosesse verwag nie. Nietigheid van 'n handeling in stryd met die verbodsbepaling is dus logies H verenigbaar met ge-

1971 (1) SA p820

melde stralbepalings. (e) 'n Verdere oorweging is dat, indien 'n skuldenaar nog geldige en afdwingbare kontrakte kan aangaan na inwerkingtrede van gemelde sertifikaat, dit die oogmerk van die Wetgewer sal verydel of minstens ernstig sal belemmer in A welke geval die vermoede sterk ten gunste van nietigheid is. Kyk Howard v. Bodington, (1877) 2 P.D. 203; Sutter v. Scheepers, 1932 A.A. 173; Rex v. Levinsohn, 1922 T.P.D. 366. (f) Art. 23 (3) is ingevoeg as kennisgewing (waarskuwing) aan onskuldige derdes om te verhoed dat hulle skade of ongerief kan ly as gevolg van 'n nietige transaksie en dit versterk verder B die vermoede dat die betrokke handeling nietig is. Die bepaling van art. 26 (a) (kompromis aangegaan) is nie van enige hulp by die bepaling van die Wetgewer se bedoeling nie. Die beperking van die skuldenaar se kontraktuele vryheid is so uitdruklik (tewens dit word volkome weggeneem) dat die presumpsie teen 'n wysiging van die gemene reg in die onderhawige geval weerlê word.

C [Op versoek van die Hof].

Verder met die aangaan van die koopkontrak het die respondent (verkoper) bedoel om afstand te doen van al sy regte in en tot die plaas ten gunste van die appellant (koper); transportering (oordrag) is slegs insidenteel tot die afstanddoening van sy D regte, en hy het met die sluiting van die koopkontrak, reeds "afstand gedoen van sodanige bate". (a) Dit was die standpunt van die Appèlhof in Estate Jager v. Whittaker and Another, 1944 AD 24 op bl. 250. Kyk ook R. v. de Araujo, 1961 (3) SA op bl. 235; Estate Osman v. Registrar of Deeds and Others, 1958 (3) SA 580. In die strafreg, waar normaalweg 'n beperkende E uitleg gegee word aan woorde wat kan lei tot 'n strafbepaling, is die woorde "dispose of' ook uitgelê as "om te verkoop". Kyk Rex v. Gontshe, 6 E.D.C. 280; Rex v. Swartbooi, 1906 E.D.C. 86; gevolg in Rex v. Watson, 1929 T.P.D. op bl. 462. Kyk ook Carter v. Carter, (1896)1 Ch. 62. Laastens word die woorde "van die hand sit" (dispose of) ook in die F belangrikste woordeboeke omskryf. Kyk Words and Phrases Judicially Defined van Roland Burrows op bl. 107; Oxford English Dictionary ; Schoenees, Afrikaanse Woordeboek. Words and Phrases Legally Defined deur John B. Saunders, band 2 (1969 uitg.); Sisson, The South African Judicial Dictionary.

I. W. B. de Villiers, namens die respondent: Nietigheid van die kontrak sou groter ongerief en meer onwenslike gevolge tot gevolg hê dan die verbode of afwykende handeling self. Sien Standard Bank v. Estate van Rhyn, 1925 AD op bl. 274; Sutter v. Scheepers, 1932 AD op bl. 174; Pottie v. Kotze, 1954 (3) SA op bl. 725; Steyn, Uitleg van Wette, 3de uitg., bl. 183. Derde partye wat met 'n boer kontrakteer ten gunste van wie 'n H sertifikaat by 'n Hof ingedien is ingevolge art. 21 van Wet 28 van 1966, sal nie noodwendig bewus wees daarvan nie. Uit die aard van die saak sou so 'n indiening nie die aanwesigheid van die sertifikaat noodwendig bekendmaak aan derdes nie. Selfs publikasie van 'n kennisgewing ingevolge art. 22 (1) sou nie noodwendig die posisie aan derdes bekendmaak nie tensy hulle toevallig die kennisgewing sou gesien het. Indien die kontrak wat 'n derde party aldus onwetend met die boer aangaan nietig sou wees, sou dit die derde party natuurlik erg kon benadeel, veral waar die boer of die derde party G

1971 (1) SA p821

reeds gedeeltelik uitvoering gegee het aan die kontrak. Selfs waar daar nog nie uitvoering gegee is aan die kontrak nie, sou die derde party as gevolg daarvan groot skade kon ly. As daar geen bedrog aan die kant van die boer is nie, sou hy geen skade van die boer kon verhaal nie. Selfs skadevergoeding op grond A van bedrog mag vir 'n derde wat liewer vervulling van die kontrak sou verlang het, 'n onbevredigende resultaat lewer. Indien kontrakte soos die onderhawige nietig sou wees, sou dit ook die pad oopmaak vir bedrog omdat 'n boer wat omskynlik handelingsbevoeg is sonder enige of voldoende kennisgewing aan derdes sy handelingsbevoegdheid tot so 'n mate verloor dat 'n kontrak van die onderhawige aard, nietig is. Selfs in 'n geval B waar 'n boer van sy bates van die hand sit terwyl hy nie besef dat die sertifikaat reeds by 'n hof ingedien is of dat die kennisgewing reeds gepubliseer is, sou die kontrak met nietigheid getref word. Geen doel sou bereik word indien 'n kontrak soos die onderhawige nietig sou wees nie. As gevolg van die bepalings van art. 25 (1) (d) of art. 25 (2) (c) sou die C verrigtings onder die Wet waarskynljk verval, in welke geval alle regte en verpligtings van die boer sou herleef asof geen stappe onder die Wet geneem is nie (art. 25 (3)). Alternatiewelik sou die boer ingevolge art. 25 (2) (g) sy aansoek kon terugtrek met dieselfde resultaat. Indien die kontrak nietig sou wees, sou dit 'n uitsondering skep op die bepalings van art. 25 (3) aangesien die boer nie in die posisie D geplaas sou wees asof geen stappe ingevolge die Wet geneem is nie. Die kontrak wat hy inmiddels aangegaan het, sou naamlik nietig wees tenspyte van die feit dat sy regte om vryelik sy bates van die hand te sit herleef asof daar geen stappe onder die Wet gedoen was nie. Die doel van die betrokke wetsbepalings E is om boere op hulle plase te hou. MacLean v. Haasbroek, N.O. and Others, 1956 (4) SA op bl. 682D; 684E en 685D; Koller, N.O. v. Steyn, N.O. en 'n Ander, 1961 (1) SA op bl. 430B - C. Vir die bereiking van daardie doel, het die Wetgewer nie beoog dat kontrakte waardeur 'n boer oor sy bates beskik strydig met art. 23 (1) (b) nietig moet wees nie. Dit is F opmerklik dat die van die hand sit van bates strydig met art. 23 (1) (b) nie met 'n strafregtelike sanksie beklee is nie, vgl. art. 47. Van die hand sit van goed waarop hy die eiendomsreg aan die Staat ingevolge art. 38 oorgedra het sonder skriftelike toestemming van die Minister is wel 'n misdaad (art. 47 (f)). Indien die Wetgewer nie eers bedoel het om 'n boer strafregtelik te straf vir 'n van die hand sit van sy G bates nie, is dit skaars denkbaar dat hy die meer ingrypende en nadelige resultaat van nietigheid van die kontrak bedoel het. Die sanksie vir die verontagsaming deur die boer van art. 23 (1) (b) is die verklaring dat die verrigtinge onder daardie deel van die Wet verval het (art. 25 (1) (d) en 25 (2) (c)). Daardie sanksie is heeltemal voldoende om die oogmerk van die H Wetgewer te bereik. Waar die boer so optree, het die Wetgewer dit voldoende geag dat die moratorium wat hy verkry het sal verval sonder dat hy nog addisionele nadele op die lyf loop. Die oogmerk is immers in die eerste instansie bystand aan die boer en waar hy deur sy optrede toon dat hy nie die bystand wil hê nie, kon die Wetgewer nie bedoel het dat 'n groter nadeel hom tref as bloot die wegval van die voornemende bystand nie. Die boer mag juis deur die van die hand sit van sekere van sy bates homself help uit die finansiële...