S v Van der Merwe

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Gihwala WnR
• Judgment Date: 06 September 1997
• Counsel: W J Edeling namens die beskuldigde E Landman namens die Staat
• Citation: 1998 (1) SACR 194 (O)
• Court: Orange Free State Provincial Division

Gihwala WnR:

Die beskuldigde in hierdie saak staan tereg op 'n aanklag van moord. Dit word beweer dat hy op I of omtrent 1 Januarie 1996 en te of naby Piet Odendaalweg, Waterbron, in die distrik van Bloemfontein, wederregtelik en opsetlik vir Petrus Moabi, 'n volwasse man, gedood het. Die beskuldigde het onskuldig gepleit en gevolglik het die Staat die getuienis begin lei om die beskuldigde se skuld te bewys. Een van die getuies wat geroep J is, is Sersant Tertius Neethling van die Suid - Afrikaanse Polisiediens wie die ondersoekbeampte in die huidige

Gihwala WnR

saak is. Volgens sy getuienis, toe hy op die toneel kom, was daar reeds 'n sekere Konstabel Steyn. Hy het ook A getuig dat hy die beskuldigde daar aangetref het, wie gespanne was, slegs 'n kortbroek aangehad het en by sy volle positiewe was. Verder nadat hy hom aan die beskuldigde voorgestel het en gevra het wat op die toneel gebeur het, het die beskuldigde 'n vuurwapen aan hom oorhandig. Toe Sersant Neethling gevra is of die beskuldigde enige B mededelings aan hom gemaak het tydens die oorhandiging van die vuurwapen, het hy bevestigend daarop geantwoord en wou toe aan die Hof meedeel die aard en omvang van die mededelings. Voordat hy dit kon doen, het mnr Edeling, wie namens die beskuldigde verskyn het, beswaar daarteen geopper. Mev Landman, wie namens C die Staat verskyn, het die Hof toe meegedeel dat die mededeling van die beskuldigde nie op 'n bekentenis neerkom nie. Inteendeel, dit was 'n ontkennende verduideliking waaroor hy sou getuig en gevolglik is beslis dat die getuienis oor die mededeling toelaatbaar sou wees. Gevolglik het Sersant Neethling voortgegaan met die aflê van sy getuienis en, meer spesifiek, getuig oor die mededeling wat die beskuldigde aan hom gemaak het. Volgens Sersant D Neethling het die beskuldigde aan hom gemeld dat hy die oorledene aangehou het in sy (oorledene) se voertuig. Die oorledene het gepoog om die voertuig aan die gang te kry en die voertuig het toe vorentoe geruk waarop dit teen die beskuldigde se hand gestamp het en die skoot afgegaan het wat die oorledene noodlottig getref het. Ek dink dit is E van pas om sekere gedeeltes van Sersant Neethling se kruisverhoor deur mnr Edeling aan te haal aangesien dit daaruit duidelik sal word dat Sersant Neethling eers bewus geraak het van die feit dat die persoon wie die mededelings aan hom gemaak het inderdaad die persoon was wie die misdaad gepleeg het en gevolglik eers daarna besluit het dat hy gearresteer moet word: F

'Kom ons kyk 'n bietjie na wat gebeur het toe u op die toneel kom. U het onmiddellik na die beskuldigde toe gegaan, as ek u reg verstaan het, en uself aan hom voorgestel, is dit reg? - Dit is korrek.

Wat het u vir hom gesê? - Ek is Sersant Neethling van Bainsvlei Speurtak en ek is hier om die saak te ondersoek.

Enigiets anders? - Nee. G

Die volgende was dat u vir hom gevra het wat het gebeur? - Dit is korrek, ek het 'n verduideliking van hom gevra.

Het u hom verduidelik wat sy regte ingevolge die Grondwet is? - Ek het hom nie op daardie stadium verduidelik nie.

Hoekom nie? - Dit het my ontgaan. H

Ekskuus? - Ek sê dit het my ontgaan.

U het hoegenaamd nie eers vir die beskuldigde verduidelik wat sy regte ingevolge die vorige bedeling, volgens die Regtersreëls nie? - Ek het hom nadat hy die hele storie aan my verduidelik het en toe het ek besef ek moet die persoon arresteer.

Hof: Ek het nie gehoor nie, wat sê u na dit . . . (tussenbei). - Nadat die voorval aan my verduidelik is het ek dit aan hom verduidelik en waarop hy gearresteer is. I

Mnr Edeling: Wanneer was dit? - Dit was dieselfde aand nadat hy my vertel het wat gebeur het.

By die polisiestasie? - Nee, op die toneel.

Wat het u vir hom gesê? - Ek het hom daarna volgens Regtersreëls gewaarsku wat die klagte teen hom is en dit. J

Gihwala WnR

A Ekskuus? - Hy is daarna volgens Regtersreëls gewaarsku nadat hy alles aan my verduidelik het en die klagte is ook aan hom meegedeel.

Het u hom sy regte ingevolge die Grondwet voorgehou? - Nee.

Nog steeds nie? Ekskuus? - Nee.

Is daar enige rede daarvoor? - Nee.'

B Indien verder na die kruisverhoor deur mnr Edeling van Sersant Neethling gekyk word, was daar op geen stadium enige suggestie dat die ondersoekbeampte die beskuldigde onder enige tipe dwang geplaas het of probeer beïnvloed het om 'n verklaring te maak nie. Volgens die getuienis, nadat die beskuldigde gewaarsku was en sy regte C aan hom voorgehou is volgens die Strafproseswet, het hy besluit om geen verklaring af te lê nie voordat hy die voordeel gehad het om met sy prokureur te konsulteer nie. In dié opsig het Sersant Neethling hom gehelp en verskeie pogings aangewend om 'n prokureur te bekom, maar hulle was nie suksesvol nie, aangesien die voorval in die vroeë aand van Nuwejaarsdag plaasgevind het en hulle gevolglik nie 'n prokureur in die hande kon kry nie. D Behalwe enige ander oorwegings wat by hierdie saak van toepassing mag wees, het hierdie Hof 'n diskresie om die getuienis, en meer spesifiek die mededeling wat deur die beskuldigde aan Sersant Neethling gemaak is, toe te laat al dan nie. In die oorweging van die Hof se...