S v Nel

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Botha AR, Smalberger AR, F H Grosskopf AR
• Judgment Date: 27 November 1990
• Citation: 1991 (1) SA 730 (A)
• Hearing Date: 11 September 1990
• Court: Appellate Division

Botha AR:

Hierdie appèl het betrekking op twee skuldigbevindings van die appellant aan minagting van die Hof, en A die vonnisse wat hom daarvoor opgelê is. Die soort minagting van die Hof waarom dit hier gaan, is minagting wat gepleeg word in facie curiae, deur middel van die maak van beledigende aanmerkings teenoor die Hof.

Die appellant het op 27 Januarie 1989 in die Oranje-Vrystaatse B Provinsiale Afdeling in persoon opgetree in 'n aansoek by wyse van kennisgewing van mosie, waarin hy die applikant was, en wat gedien het voor Edeling R. Terwyl die appellant die Hof toegespreek het ter ondersteuning van sy aansoek het daar 'n wisseling van gedagtes en woorde plaasgevind tussen die appellant en die Regter. In die loop C daarvan het die appellant by twee geleenthede uitlatings teenoor die Regter gemaak wat veroorsaak het dat die Regter hom skuldig bevind het aan minagting van die Hof. Met die eerste geleentheid is die appellant gevonnis tot 'n boete van R2000 of vyf maande gevangenisstraf. Met die tweede geleentheid was die vonnis een van drie maande gevangenisstraf. Op 'n later datum het die appellant in persoon aansoek gedoen by die D Regter om verlof om na hierdie Hof te appelleer teen sy skuldigbevindings en vonnisse. Die aansoek is toegestaan.

Alvorens die verloop van die verrigtinge in die Hof a quo van naderby beskou word, is dit dienstig om eers te vermeld wat die betoog was wat namens die appellant aan hierdie Hof voorgedra is. Die betoogpunte kan E soos volg saamgevat word:

(a)

Albei die skuldigbevindings was regtens ongegrond, omdat dit nie geblyk het dat die appellant die opset gehad het om die Hof te minag nie;

(b)

albei die skuldigbevindings was prosesregtelik ongeregverdig, F omdat die appellant nie die geleentheid gegun is, voordat hy skuldig bevind is, om die Hof toe te spreek en vertoë te rig in verband met die beoogde skuldigbevinding nie;

(c)

die vonnis opgelê ten opsigte van die eerste skuldigbevinding was buitensporig swaar;

(d)

die vonnis ten opsigte van die tweede skuldigbevinding is G prosesregtelik op 'n onbehoorlike wyse opgelê, omdat die appellant nie die geleentheid gegee is om die Hof in dié verband toe te spreek voordat dit opgelê is nie;

(e)

die vonnis ten opsigte van die tweede skuldigbevinding was in ieder geval buitensporig swaar.

H Elkeen van die bogenoemde betoogpunte verg, vir 'n behoorlike beoordeling daarvan, dat die verloop van die verrigtinge in die Hof a quo in oënskou geneem moet word.

Die aansoek waarin die appellant as applikant opgetree het, het betrekking gehad op die appellant se toegang tot sy minderjarige kinders. Die beheer en toesig oor hulle het by die appellant se gewese I eggenote berus, onderhewig aan 'n reg van redelike toegang van die appellant, kragtens 'n Hofbevel wat uitgereik is toe die appellant en sy eertydse vrou van mekaar geskei is. Volgens die appellant se kennisgewing van mosie, wat deur hom persoonlik onderteken is op 27 Januarie 1989, het hy aansoek gedoen om 'n bevel dat die kinders aan hom oorhandig word by die New Masonic Hotel (op Robertson) op 28 Januarie J 1989, en dat hy

Botha AR

A hulle by dieselfde plek teruglewer op 29 Januarie 1989. Die respondent in die aansoek was die appellant se gewese vrou, maar geen kennis van die aansoek is aan haar gegee nie. In sy ondersteunende beëdigde verklaring het die appellant gesê dat hy die Hof nader 'om vir 'n dringende tussentydse bevel te vra' om sy kinders 'te sien'. Die appellant het voorts afskrifte aangeheg van briewe wat tussen hom en die B respondent se prokureur gewissel is op 23, 25, 26 en 27 Januarie 1989, en op grond daarvan het hy beweer dat die respondent die kinders van hom weghou en dat dit 'minagting van 'n Hofbevel' is. In sy briewe aan die respondent se prokureur gerig op 23 en 25 Januarie 1989, het die appellant geëis dat hy die kinders by hom wou hê van 9 vm op Saterdag 28 Januarie 1989 tot 5 nm op Sondag 29 Januarie 1989. Op 26 Januarie C 1989 het die respondent se prokureur geantwoord dat daar alreeds 'n partytjie vir die oudste seun en sy maats gereël was vir die Saterdag, dat albei die kinders die Sondag na Sondagskool moes gaan, en dat dit nie genoeg was vir die appellant om slegs 'n paar dae kennis te gee as hy die kinders oor 'n naweek wou sien nie. Op 27 Januarie 1989 het die D appellant die respondent se prokureur verwittig dat hy daarop aandring om die kinders by hom te hê.

Ter agtergrond blyk dit dat daar voor 27 Januarie 1989 reeds heelwat gedingvoering was tussen die appellant en sy gewese vrou oor die beheer en toesig van, en die toegang tot, hulle kinders. Gedurende die E verrigtinge in die onderhawige saak het die appellant self meer as een keer melding gemaak van die feit dat hy vantevore voor verskeie Regters van die Oranje-Vrystaatse Provinsiale Afdeling betrokke was in gedingvoering. Daarbenewens het die appellant slegs twee dae vantevore, op 25 Januarie 1989, in persoon voor Edeling R opgetree in 'n ander F aansoek met betrekking tot die kinders, waarin daar gevra is om 'n bevel ter wysiging van die bevel van beheer en toesig oor hulle. Edeling R verwys na hierdie geleentheid in sy uitspraak ten opsigte van die aansoek om verlof om te appelleer in die huidige saak, ter verduideliking van wat plaasgevind het ter aanvang van die verhoor van G die aansoek op 27 Januarie 1989 (soos hieronder sal blyk). Hy sê dat die aansoek van 25 Januarie 1989 voor hom in Kamers gedien het; dat daar toe 'onaangenaamhede' plaasgevind het; dat die appellant 'beledigende aanmerkings' teenoor die Hof gemaak het; en dat hy die appellant twee keer moes 'waarsku dat hy homself skuldig gemaak het aan minagting van die Hof'.

H Vervolgens gaan ek oor tot 'n beskouing van die gebeure op 27 Januarie 1989. Om terugverwysing te vergemaklik, verdeel ek die uiteensetting wat volg in genommerde paragrawe:

(1)

Die aanvang van die verrigtinge het soos volg verloop:

'Mnr Nel: U Edele, ek verskyn in persoon.

I Hof: Net 'n oomblik, ek wil net vir die Lubbe Opname-dame sê dat wat hierdie aangeleentheid betref moet die hele prosedure, al die verrigtinge in die Hof moet op band geneem word.

Mnr Nel: Dankie u Edele. U Edele, alvorens ek begin wil ek u net vra vir 'n wysiging van kennisgewing van mosie.

Hof: Voor u dit doen, u gaan 'n geleentheid kry om dit te doen, J maar ek wil

Botha AR

A eers hê u moet nou vir die Hof sê, na aanleiding van u opmerkings 'n paar dae gelede, of u tevrede is om voor hierdie Hof te verskyn?

Mnr Nel: In hierdie saak, ja. In hierdie saak het ek geen..., want ek voel dat dit in belang - en dit is 'n Hofbevel wat reeds is, wat ek na die Hof toe kom, maar in die saak wat ek voor u was, was ek nie bereid om voor u te verskyn nie. Want u het reeds B uitsprake oor daardie saak gegee. Dit het gegaan oor die bewaring van die twee minderjarige kinders.

Hof: Mnr Nel, ek wil net vir u sê dat ek vra nie om die saak te verhoor nie, verstaan? U vra om voor my te kom, verstaan? U moet asseblief baie seker maak, want ek sal nie enige beledigings weer verdra nie, verstaan?

Mnr Nel: U Edele, ek het geen beledigings gehad nie,... (tussenbei).

Hof: Nee, ek sê net... (tussenbei).

C Mnr Nel: Dit wat ek gesê het is feite en ek is bereid om dit in enige Hof en enige plek, en op band is ek, wil ek dit duidelik aan die Hof stel dat dit wat ek gesê sal ek enige plek sê. Ek is nie bang, ek het geen beledigings nie en ek het niks aan die Hof weggesteek nie. Wat ek vir u duidelik wil sê is dat ek u gesê het dat ek (u) nié vertrou omdat u my nie kan verhoor op bewaring van my twee minderjarige kinders nie en ek nie bereid is om voor u te D verskyn nie. Dit is duidelik en ek stel dit duidelik en ek stel dit nou weer. Maar ek sit vandag met 'n probleem... (tussenbei).

Hof: Ja maar wag, laat ek nou net op rekord plaas dat hierdie Hof sou nie bereid gewees het om u aan te hoor nie, dit beteken ekself, weens u houding in die verlede teenoor my self....

E Mnr Nel: Ja.

Hof: Verstaan u? Maar ek doen dit slegs omdat ek die enigste Regter is wat aan diens is. Maar nou wil ek vir u sê u moet u asseblief bepaal by die meriete van die saak en persoonlikhede in hierdie saak eenkant laat.

Mnr Nel: Dankie, dit is wat ek sal doen en dit is hoekom ek die agting vir die Hof het. Ek het groot agting vir die Hof, maar F wanneer die Hof fouteer glo ek dat ek die foute, die reg het om hom te kritiseer en dit is wat ek gedoen het. U Edele, ek het groot agting vir die Hof en dit is hoekom ek vandag in hierdie Hof is... (tussenbei).

Hof: Meneer... (tussenbei).

Mnr Nel: Deur die agting vir die Hof wat ek het en ek kom na u toe om vir u vir 'n bevel te vra. Nadat ek my saak aan u gestel het is G dit u goeie reg wat u onderneem het om vir my na die beste belang 'n bevel te gee. Ek kom nie met beledigings nie. Ek herhaal wat ek gesê het. Dit wat ek in die verlede gesê het en hier in Kamers - ek het u nooit probeer beledig nie - dit wat ek gesê het, het ek feite gesê en ek het dit voor die Hof van appèl gesê.

Hof: As u enigsins ontevrede is met enige aspek wat enige Hof aan u doen, dan neem u daardie Hof op hersiening of appèl, maar u moet H nie in die Hof aantygings maak wat opgeneem kan word as dat dit beledigend is nie, verstaan?

Mnr Nel: Ja.

Hof: Want ons moet die hoflikheid handhaaf in die Howe en ek dring daarop aan.

Mnr Nel: Dit is korrek u Edele, maar soos ek vir u sê is, ek is nog I besig met..., ek is na die Hooggeregshof, 'n petisie gerig na die Hooggeregshof. Ek is nog aan die gang met dit wat ek nog nie tevrede was nie, wat aan my gedoen is in hierdie Hof en ek sal dit veg tot die laaste punt toe.

Hof: Ja.

Mnr Nel: So wat ek vir u wil sê is, ek doen die regte stappe wat moet gedoen word. Ek is nie hier om enigsins die Hof te beledig nie en ek wil hê dat as u (na) hierdie saak luister, dat (dit) op die J agtergrond geskuif word en dit nie in

...