S v Lebone

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Rumpff AR, Holmes AR en Wessels AR
• Judgment Date: 01 April 1965
• Citation: 1965 (2) SA 837 (A)
• Hearing Date: 15 March 1965
• Court: Appellate Division

Rumpff, A.R.:

Die appellant in hierdie saak is deur Regter JANSEN in Johannesburg skuldig bevind aan sabotasie onder art. 21 (1) van Wet 76 van 1962. Die klag teen hom was dat hy 'n bottel met een of ander A brandende stof teen die Maledi Drankwinkel gegooi het as gevolg waarvan 'n brand ontstaan het en die eiendom beskadig is. Hy is tot vyf jaar gevangenisstraf veroordeel.

Hy kom tans in hoër beroep teen sy skuldigbevinding en as eerste grond vir sy appèl word aangevoer dat die Verhoorhof verkeerdelik 'n B skriftelike bekentenis toegelaat het wat appellant aan 'n landdros' gemaak het. Aangesien die toelating van die bekentenis om verskillende redes aangeval word, is dit nodig om kortliks te verwys na enkele fasette van die getuienis wat afgelê is by die verhoor van die geskilpunt oor die toelaatbaarheid van die bekentenis. Nadat die landdros, aan wie die bekentenis gemaak is, getuienis afgelê het dat die appellant by sy volle verstand was en vrywillig en sonder aanmoediging C die verklaring afgelê het, en 'n tolk hierdie getuienis bevestig het, het appellant getuienis afgelê, gevolg deur etlike polisiebeamptes wat sekere aantygings, deur appellant gemaak, weerlê het. Dit blyk dat appellant op 22 Augustus 1963 te Zeerust in hegtenis geneem is tesaam met 'n aantal ander persone. Hy het beweer dat hy daar deur 'n D Bantoekonstabel, Simon, aangerand is. Appellant is dieselfde dag met ander na Pretoria geneem waar hy aangehou is ingevolge art. 17 (1) van Wet 37 van 1963. Daar het Sersant Ferreira hom gevra om 'n verklaring te doen en hy het daartoe ingestem. Volgens appellant het Simon hom weer aangerand en 'n paar dae later het 'n Speurder-konstabel van der Merwe E hom aangesê om 'n verklaring te maak wat sou neerkom op 'n erkenning dat appellant op pad was na Tanganjika. Toe hy geweier het, het van der Merwe hom geklap op sy oor. Daarna het van der Merwe hom met 'n stuk tuinslang geslaan waarop hy 'n verklaring gedoen het wat hy onderteken het. Appellant het erken dat kort na sy aanhouding 'n landdros hom F besoek het en dat hy nie aan hom gemeld het dat hy aangerand was nie. Hy het verstaan dat hy as Staatsgetuie gebruik sou word in die saak teen 'n sekere Tlala maar aan hom is ook gesê dat hy aangehou word onder die bepalings van Wet 37 van 1963. Gedurende Januarie 1964, ongeveer vyf maande na die beweerde aanranding, het Sersant Ferreira en 'n mnr. G Oosthuizen, 'n aanklaer, met appellant 'n onderhoud gehad en appellant het aan hulle meegedeel dat hy nie bereid is om getuienis vir die Staat af te lê nie. Daarop is appellant verwittig dat hy nie meer as 'n Staatsgetuie beskou word nie en hy het dit besef.

Op 6 Februarie 1964, het 'n Kapt. Coetzee van die Spoorwegpolisie en H Speurder-sersant Geyser vir die eerste keer in Pretoria met appellant gepraat oor die gebeurtenis in verband met die Maledi Drankwinkel. Appellant het 'n mondelinge verklaring gedoen en die volgende dag het Sersant Geyser, Luit. Fourie en Speurder Adjudant-offisier van Rensburg van die Johannesburgse polisie 'n skriftelike verklaring van appellant geneem in Pretoria. Op 10 Februarie het appellant hierdie verklaring onderteken. Dieselfde dag is hy na Johannesburg geneem waar hy verskillende plekke aan die Polisie uitgewys het. Op 14 Februarie 1964 is hy teruggeneem na Pretoria en op 28 Februarie

Rumpff AR

is die oorspronklike saak wat teen hom hangende was teruggetrek, of uitgestel, en het hy die bekentenis voor landdros Steyn afgelê.

A Soos gebruiklik is, het die Verhoorregter die toelaatbaarheid van die bekentenis as 'n afsonderlike geskilpunt verhoor.

[Die Edelagbare Regter het die getuienis ontleed en soos volg voortgegaan.]

Die Verhoorhof het bevind dat appellant 'n onbetroubare getuie is en het die getuienis aanvaar van die Polisiebeamptes wat ontken het dat appellant aangerand is of gedreig is of aangemoedig is om 'n verklaring te maak.

B Namens appellant is aangevoer dat die volgende onreëlmatighede plaasgevind het gedurende die ondersoek na die toelaatbaarheid van die bekentenis:

(a)

dat kruis-ondervraging van appellant toegelaat is oor die inhoud van...