S v De Blom

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Rumpff HR, Jansen AR, Rabie AR, Muller AR en Joubert Wn AR
• Judgment Date: 16 May 1977
• Citation: 1977 (3) SA 513 (A)
• Hearing Date: 11 March 1977
• Court: Appellate Division

Rumpff, H.R.:

Kragtens art. 9 van die Wet op Betaalmiddels en H Wisselkoerse, 9 van 1933, hierna genoem die Wet, is sekere Deviesebeheerregulasies by Goewermentskennisgewing R1111 van 1 Desember 1961 deur die Staatspresident uitgevaardig. Regs. 2 (1) en 2 (3) lui soos volg:

"2 (1) Behalwe met die vergunning van die Tesourie en ooreenkomstig die voorwaardes wat die Tesourie mag stel, mag niemand, behalwe 'n gemagtigde handelaar, vreemde valuta of goud koop of leen van, vreemde valuta of goud verkoop of leen aan, iemand wat nie 'n gemagtigde handelaar is nie.

2 (3) Enigeen wat nie 'n gemagtigde handelaar is nie en wat vreemde valuta goud wil koop of leen of verkoop of uitleen, moet by 'n gemagtigde handelaar

Rumpff HR

aansoek doen en moet die inligting verstrek en die dokumente indien wat die gemagtigde handelaar mag verlang ten einde nakoming van die voorwaarde of voorwaardes gestel by sub-reg. (2) van hierdie regulasie te verseker."

Reg. 3 (1) (a) lui soos volg:

A "3 (1) Behoudens enige vrystelling wat deur die Tesourie of 'n persoon deur die Tesourie gemagtig, verleen mag word, mag niemand, behalwe met die toestemming van die Tesourie of van 'n persoon deur die Tesourie gemagtig, en ooreenkomstig die voorwaardes wat die Tesourie of die aldus gemagtigde persoon mag stel -

(a)

enige banknote, goud, geldwaardige papiere of vreemde valuta uit die Republiek neem of stuur nie, of enige geldwaardige papiere aan iemand buite die Republiek oordra nie."

B Reg. 10 (1) (b) bevat die volgende verbod:

"10 (1) Behalwe met die vergunning van die Tesourie of 'n gemagtigde handelaar en ooreenkomstig die voorwaardes wat die Tesourie of die gemagtigde handelaar mag stel, mag niemand -

(b)

goedere, insluitende klerasie, huishoudelike benodigdhede en juweliersware wat seshonderd rand in waarde te bowe gaan of sodanige groter bedrag as wat die Tesourie mag bepaal, uit die C Republiek neem nie."

Luidens bepalings van reg. 1 is 'n

"'gemagtigde handelaar', ten opsigte van enige transaksie wat in verband met goud staan, iemand wat deur die Tesourie gemagtig is om in goud handel te drywe en, ten opsigte van enige transaksie wat in verband met deviese staan, iemand wat deur die Tesourie gemagtig is om in deviese handel te drywe";

D en is

"'Tesourie', die Minister van Finansies en, ten opsigte van enige bevoegdheid of funksie wat ingevolge hierdie regulasies aan die Tesourie toegewys is, ook iemand wat deur die Minister gemagtig is om sodanige bevoegdheid of funksie uit te oefen."

Reg. 22 lui soos volg:

"22. Elkeen wat die bepalings van enigeen van hierdie regulasies oortree of versuim om daaraan te voldoen, of die voorskrifte van 'n E kennisgewing of bevel wat kragtens hierdie regulasies uitgevaardig is, of van 'n vergunning of vrystelling wat kragtens hierdie regulasies verleen is, oortree of versuim om daaraan te voldoen, of wat iemand belemmer in die uitoefening van 'n bevoegdheid of 'n funksie wat by of kragtens hierdie regulasies aan hom verleen of toegewys is, of wat in 'n verklaring wat gemaak of 'n opgawe wat verstrek word vir die toepassing van bierdie regulasies, 'n onjuiste verklaring maak (tensy hy bewys dat hy nie geweet het en nie deur redelik versigtig te wees kon uitgevind F het dat die verklaring onjuis was nie) of wat weier of nalaat om inligting te verstrek wat hy ingevolge hierdie regulasies moet verstrek, begaan 'n oortreding en is by skuldigbevinding strafbaar met 'n boete van hoogstens tienduisend rand of met gevangenisstraf vir 'n tydperk van hoogstens vyf jaar of met sowel die boete as die gevangenisstraf; met dien verstande dat waar iemand skuldig bevind word aan 'n oortreding van hierdie regulasies met betrekking tot 'n geldwaardige papier, vreemde valuta, goud, 'n banknoot, tjek, posorder, wissel, bewys, skuld, G betaling of goedere, die boete wat hom opgelê kan word, 'n boete van hoogstens tienduisend rand is, of 'n bedrag wat gelyk staan aan die waarde van die geldwaardige papier, vreemde valuta, goud, banknoot, posorder, wissel, bewys, skuld, betaling of goedere, naamlik die grootste bedrag."

Sub-arts. 9 (1), (2), (3) en (5) van die Wet, waarvan die Staatspresident sy bevoegdheid aflei om die regulasies uit te vaardig, H lui soos volg:

"9 (1) Die Staatspresident kan regulasies uitvaardig aangaande enige aangeleentheid wat direk of indirek betrekking het of van invloed is op, of in verband staan met, betaalmiddels, die bankwese of wisselkcerse.

(2) Genoemde regulasies kan bepaal, dat die Staatspresident enige daarin genoemde sanksies wat hy wenslik ag, kan toepas, hetsy siviele of kriminele.

(3) Die Staatspresident kan in so 'n regulasie ten dele of ten volle, hierdie Wet of enige Parlementswet of ander regsbepaling wat betrekking het of van invloed is op, of in verband staan met, betaalmiddels, die bankwese of wisselkoerse, skors, en enige sodanige Wet of regsbepaling wat met so 'n regulasie in stryd of onbestaanbaar is, word geag geskors te wees vir so ver as wat dit met so 'n regulasie in stryd

Rumpff HR

of onbestaanbaar is.

(5) (a) Enige regulasies kragtens hierdie artikel uitgevaardig kan voorsiening maak vir die verlening aan die daarin aangewese persone van die bevoegdheid om bevele en reëls uit te vaardig vir enige van die A doeleindes tot bereiking waarvan die Staatspresident by hierdie artikel gemagtig word om regulasies uit te vaardig.

(b) Dit word geag dat die bepalings van hierdie sub-artikel op die drie-en-twintigste dag van Januarie 1948 in werking getree het."

Sub-art. 9 (4) handel oor die tertafellegging van die regulasies en is nie van belang in hierdie saak nie.

In Goewermentskennisgewing R1112 van 1 Desember 1961 verskyn daar

B "bevele en reëls kragtens die Deviesebeheerregulasies uitgevaardig by Goewermentskennisgewing 1111 van 1 Desember 1961".

Reël 2 hiervan lui soos volg:

"2. Die Minister van Finansies het die Suid-Afrikaanse Reserwebank aangestel om uitvoering te gee aan die bevoegdhede of funksies wat by regs. 2, 3 (1), 4 (2), 5,6 en 14 (1) aan die Tesourie toegewys is, en C het, kragtens reg. 19, ook genoemde bank gemagtig om enigeen te beveel om inligting wat hy vir doeleindes van, en in verband met, sy funksies kragtens die regulasies nodig het, te verstrek."

In reël 3 (a) word 'n aantal banke as gemagtigde handelaars aangestel vir die toepassing van die regulasies. Reël 10 lui soos volg:

"10 (a) Persone wat inligting of advies verlang in verband met valuta- of geldaangeleenthede wat deur die regulasies gereël word of wat D goedkeuring of toestemming verlang ten opsigte van aldus gereëlde valuta-, geld- of goudtransaksies moet by die Deviesebeheer deur bemiddeling van hul bankiers in die Republiek aansoek doen of, indien hulle nie sulke bankiers het nie, deur bemiddeling van die in para. 3 genoemde banke.

(b) Die vorms van opgawes, aansoeke, verklarings en permitte wat deur die Tesourie voorgeskryf is vir gebruik in verband met transaksies wat E gereël word deur sodanige van die regulasies as wat op die beheer, uitvoer of invoer van valuta, geld of goud van toepassing is, word nie deur die Tesourie of die Staatsdrukker gehou nie, maar wel deur die in para. 3 genoemde banke, by wie applikante hulle kan verkry."

Appellante is in die Kaapse Provinsiale Afdeling skuldig bevind aan 'n oortreding van reg. 3 (1) (a) asook aan 'n oortreding van reg. 10 (1) F (b) van die hierbo genoemde Deviesebeheerregulasies. Die eerste oortreding het gegaan oor 40 000 Amerikaanse dollarnote en die tweede oortreding oor juwele ter waarde van ongeveer R14 000. Op die eerste oortreding is sy gevonnis tot 'n boete van R2 500 en tot een jaar gevangisstraf wat vir drie jaar voorwaardelik opgeskort is. Op die tweede oortreding is sy gevonnis tot 'n boete van R500. Die Hof het by G die oplegging van die vonnis oor weeg dat die geld en juwele wat by die oortreding ter sprake was, luidens regs. 3 en 10 tot voordeel van die Gekonsolideerde Inkomstefonds verbeur word onderhewig aan 'n diskresie verleen aan die Tesourie om die verbeurde in sy geheel of gedeeltelik terug te betaal of terug te gee. Voor die aanvang van die verhoor in die H Verhoorhof is 'n eksepsie teen die klagstaat opgewerp en daar is aangevoer dat die betrokke regulasies ultra vires sou wees. Hierdie eksepsie is afgewys. Na skuldigbevinding en vonnis is die Verhoofhof gevra om verlof tot appèl te gee. Dit is geweier, maar 'n regsvraag in verband met die tweede oortreding is voorbehou. Later is verlof tot appèl deur hierdie Hof toegestaan.

In hierdie stadium is dit nodig om kortliks na die feite te verwys. Die polisie het klaarblyklik 'n wenk gekry dat appellante van plan was om geld en juwele uit die land te neem. 'n Kaptein Visagie van die Polisie verbonde aan die Handelstak, wat namens die Staat getuienis afgelê het, het verduidelik

Rumpff HR

dat hy na die D. F. Malanlughawe is waar hy reëlings getref het met sekere spoorweg- en lugdiensbeamptes. Dit blyk uit die getuienis vir die Staat as 'n geheel dat 'n vliegtuig om elfuur op 'n intemasionale vlug sou vertrek. Kort voor elf het appellante, as laaste passasier, by die A internasionale afdeling van die lughawe aangekom. By 'n toonbank is haar paspoort en vliegkaart getoon en haar bagasie is op 'n band gesit om na die vliegtuig geneem te word. Daarna is sy na die internasionale vertreksaal. Die toegang daartoe word deur 'n polisieman bewaak. Alleen passasiers met paspoorte en vliegkaarte en persone met 'n permit word in die saal toegelaat. Appellante moes nog deur 'n vestibule gaan waar mans B en vroue geskei word om weens veiligheidsoorwegings ondersoek te word, en onmiddellik daarna sou sy verby 'n beheerpunt gaan in verband met pas-poort-en geldelike navrae. Toe appellante in die kantoor gaan by die vestibule waar vroue ondersoek word, is sy voorgekeer en gekonfronteer met haar koffers wat vanaf die band onderskep is en in die C kantoor gebring is. Haar...