S v Bernardus

• Jurisdiction: South Africa
• Citation: 1965 (3) SA 287 (A)

S v Bernardus
1965 (3) SA 287 (A)

1965 (3) SA p287

Citation	1965 (3) SA 287 (A)
Court	Appèlafdeling
Judge	Steyn HR, Rumpff AR, Holmes AR, Wessels AR en Potgieter Wn AR
Heard	March 29, 1965
Judgment	May 20, 1965

Flynote : Sleutelwoorde A

Strafreg — Strafbare manslag — Oorledene aangerand — Beskuldigde nie redelikerwyse die dood kon voorsien het nie — Beskuldigde nie aan strafbare manslag skuldig nie — Strafproses — Appèl — Onrëlmatigheid in die verrigtinge — Of geregtigheid geskied het — Toets — Wet 56 van 1955, art. 369 (1).

Headnote : Kopnota

Indien iemand 'n ander wederregtelik aanrand en sodoende sy dood veroorsaak, maar onder omstandighede waarin hy nie redelikerwyse die dood kon voorsien het nie, dan is hy nie aan die misdaad van strafbare manslag skuldig nie.

Waar daar 'n gebrek in die verrigtinge was en die Appèlhof, ingevolge artikel 369 (1) van die Strafproseswet, 56 van 1955, moet besluit of geregtigeid ten spyte van die gebrek inderdaad geskied het, dan moet die Appèlhof besluit of die getuienis, sonder die onreëlmatigheid of gebrek, buite redelike twyfel bewys dat die veroordeelde inderdaad skuldig is.

Flynote : Sleutelwoorde

Criminal law — Culpable homicide — Deceased assaulted — Accused could not reasonably have foreseen the death — Accused not guilty of culpable homicide — Criminal procedure — Appeal — Irregularity in the proceedings — Whether justice done — Test — Act 56 of 1955, sec. 369 (1).

Headnote : Kopnota

If someone unlawfully assaults another and in so doing causes his death, but under circumstances in which he could not reasonably have foreseen the death, then he is not guilty of culpable homicide.

Where there was an irregularity in the proceedings and the Appeal Court, in terms of section 369 (1) of the Criminal Procedure Act, 56 of 1955, must decide whether justice has been done in spite of the irregularity, then the Appeal Court must decide whether the evidence, apart from the irregularity, proves beyond reasonable doubt that the convicted person is in fact guilty. D

Case Information

Appèl teen 'n skuldigbevinding in die Parys Rondgaande Hof (SMIT, R.P., en assessore). Die feite blyk uit die uitspraak van STEYN, H.R.

D. H. Bester, namens appellant (op versoek van die Hof): Voor die uitspraak van hierdie Hof in S v van der Mescht, 1962 (1) SA 521, was die posisie in ons reg dat 'n persoon wat die dood van 'n ander, E deur die verrigting van 'n wederregtelike handeling veroorsaak, skuldig was aan strafbare manslag ongeag of hy die intrede van die dood kon voorsien het al dan nie. Dit het skynbaar nie saak gemaak wat die aard van die veroorsakende handeling was nie; sien R v Matsepe, 1931 A.A. 150; R v Mkize, 1946 A.A. op bl. 203; R v Matthews, 1950 (3) SA 671; R v Masiya, 1961 (1) SA 218. In S v van der Mescht, supra, F het hierdie Hof in verset gekom teen bovermelde praktyk en beslis dat die blote feit dat die dood veroorsaak word deur 'n wederregtelike handeling nie voldoende is om 'n skuldigbevinding aan strafbare manslag te regverdig nie. Die onderhawige regsvraag is egter uitdruklik buite beslissing gelaat deur HOEXTER, A.R., VAN BLERK, A.R. en VAN WINSEN, G A.R. Indien onderhawige regsvraag ten gunste van die Staat uitgewys word dan sou dit beteken, (a) òf dat bewys van 'n bedoeling om liggaamlike leed te berokken, in gevalle waar die

1965 (3) SA p288

aanranding noodlottige gevolge het, terselfdertyd ook bewys is van strafregtelike nalatigheid, d.w.s. bewys is van 'n skuldverband, in sy nalatigheidsvorm, tussen dader en ingetrede gevolg; sien van der Mescht se saak op bl. 538; (b) òf dat van al die wederregtelike handelings wat A die dood kan veroorsaak, een uitgesonder en as voldoende beskou word om 'n skuldigbevinding aan strafbare manslag te regverdig. In die klassieke Romeinse reg is die skuldvereiste nie suiwer toegepas nie en is daar steun te vind vir die standpunt dat 'n wederregtelike aanranding, wat noodlottig is, aanspreeklikheid onder die Lex Aquilia sou meebring ongeag die feit dat die dader nie die intrede van die dood kon voorsien B het nie; sien D. 9.2.7.5; J. Kerr Wylie, 1933 South African Law Times, bl. 168. In die Romeins-Hollandse reg vind ons 'n meer suiwer toepassing van die skuldvereiste; sien Voet, Commentarius, 48.8.3. Volgens hedendaagse opvattings is strafregtelike nalatigheid alleen dan aanwesig wanneer daar 'n verband bestaan tussen die psige van die dader C en die ingetrede gevolg. So 'n skuldverband bestaan o.m. wanneer hy as redelike persoon die gevolge van sy handeling kon voorsien het; sien S v van der Mescht, supra op bl. 525; Coertze, 1937 T.H.R.H.R. op bl. 85; van Hamel, Nederlandsche Strafrecht, 1927, op bl. 317; Glanville Williams, Criminal Law, 2de ed., op bl. 111; Jerome Hall, General D Princiles of Criminal Law, 2de ed., op bl. 258. Indien hierdie Hof bevind dat daar geen werklike skuldverband tussen appellant en oorledene se dood bewys is nie, dan kan die skuldigbevinding aan strafbare manslag alleen gehandhaaf word deur appellant se aanspreeklikheid te koppel aan die aard van die veroorsakende handeling. So 'n benadering sou E onmiddellik die vraag laat ontstaan of daar nie ook andere wederregtelike handelinge is nie wat aldus as toetssteen aangewend kan word. Verder sou die vraag ontstaan of alle doodveroorsakende aanrandings straftregtelike aanspreeklikheid meebring, dan wel slegs sekere vorms van aanranding, en, indien wel, welke vorms. Gesien die feit dat 'n bevestigende antwoord op die onderhawige regsvraag òf ons nalatigheidsbegrip sal aandoen, òf sal lei tot regsonsekerheid en F regsonbillikheid, word eerbiediglik gevra dat die voorbehoue regsvraag ten gunste van appellant uitgewys word.

J.P. Malherbe, namens die Staat: Ons gemeentegtelike skrywers, in die algemeen, vereis nie dat 'n beskuldigde die dood as gevolg van sy G aanranding redelikerwyse moes kon voorsien het, voordat hy skuldig bevind kan word aan strafbare manslag nie; sien Damhouder, Practyke van Civile en Criminele Zaken, 1656 uitg., hoofstuk 70, bl. 502 - 4; van Leeuwen, Commentaries on Roman-Dutch Law, 4.34.1.7, 10 en 12 (Kotze se vertaling, 1923 uitg. band 2, bl. 265 - 78); de Groot, Introduction to Dutch Jurisprudence, 3.33.1 - 9 (Maasdorp se vertaling, 1903 uitg., bl. H 318 - 20); Matthaeus, De Criminibus, 48.5.1.1 en 2; 48.5.3.3 en 14; Huber, Heedensdaegse Rechtsgeleertheyt, 6.13.1, 7 en 12 (Gane en vertaling, 1939 uitg., band 2, bl. 425 - 33); Voet, Commentary on the Pandects, 48.8.3.9 and 10 (Gane se vertaling, 1957 uitg., band 7, bl. 421 - 44); Moorman, Verhandelinge over de Misdaden en derselver Straffen, 2de druk, 2.1.13, 24; Barels, Crimineele Advysen, Nr. 39; 1778 uitg. bl. 206 - 212; van der Linden, Institutes of Holland, 2.5.1 - 8 (Juta se uitg. 1906, 5de druk, bl. 209 - 221). Hierdie skrywers onderskei drie vorms van doodslag, nl. opsetlike, nalatige en straffelose doodslag. Wat

1965 (3) SA p289

vir meeste van hulle belang is, is (i) die tipe wapen waarmee die doodslag plaasvind; (ii) die plek op die liggaam waar die besering( - s) toegedien word, en (iii) die omstandighede waaronder die besering( - s) toegedien is. (i) Word die besering toegedien op 'n lewensgevaarlike deel van die liggaam met 'n wapen wat gewoonlik dood as gevolg het, soos A 'n swaard of dolk of pistool, dan word die opset om te dood daaruit afgelei. (ii) Word die besering egter toegedien met 'n stuk hout of 'n stok of klip wat nie gewoonweg as 'n moordtuig gebruik word nie, dan word die aanrander nie met die gewone straf vir moord gestraf nie, maar B met 'n ligter straf. Blykbaar is die bevinding dan een van skuldig aan strafbare manslag. (iii) Straffelose doodslag word gepleeg wanneer die dader nòg opset nòg nalatigheid aan die dag gelê het. Hier moet die dader ook met 'n wettige handeling op 'n wettige plek en tyd besig wees voordat hy straffeloos is. Nêrens word uitdruklik vereis dat die dader die dood van sy slagoffer moes kon voorsien het nie. In die SA C regspraak is daar talle voorbeelde waar 'n beskuldigde aan strafbare manslag skuldig bevind is sonder dat bevind is dat hy redelikerwyse die dood van sy slagoffer moes kon voorsien het; vgl. R v Afrika, 1938 AD 556; R v Dikwi, 1940 (1) P.H. H59; R v Legge, 1944 (1) P.H. H34; R v Mkize, 1946 AD 197; R v Wessels, 1949 (1) P.H. H5; R. v. D de Koning, 1953 (3) SA 220; R v Hercules, 1954 (3) SA 826; R v Mlambo, 1957 (4) SA 727; R v Tanganyika, 1958 (3) SA op bl. 13; R v Horn, 1958 (3) SA op bl. 462, 465; R v Hillebrand, 1959 (3) SA 22. Die volgende beslissings van ons Howe het weer aangedui dat die skuldigbevinding aan strafbare manslag berus op die feit dat die beskuldigde die ingetrede gevolg moes kon voorsien het; sien R. v. E Hedley, 1958 (1) SA 362; R v Burger and Another, 1959 (2) SA 110; R v Mkize, 1959 (2) SA 269; en veral S v van der Mescht, 1962 (1) SA 521; S v Engelbrecht en Andere, 1962 (4) SA 219; S v Mini, 1963 (3) SA 188; S v Lubbe, 1963 (4) SA 459. Daar is derhalwe in ons regspraak sterk steun te vind vir beide 'n negatiewe en 'n positiewe F antwoord op die voorbehoue regsvraag. Indien hierdie Hof die regsvraag negatief beantwoord, dan word daar met eerbied aan die hand gedoen dat appellant in die onderhawige saak nogtans tereg skuldig bevind is omdat G hy moes voorsien het dat sy handeling moontlik tot oorledene se dood kon gelei het.

Bester, in repliek.

Cur adv vult.

Postea (Mei 20).

Judgment

H Steyn, H.R.:

Die appellant het in die Hof a quo op 'n aanklag van moord tereggestaan. Hy is skuldig bevind aan strafbare manslag en gevonnis tot twee jaar gevangenisstraf, opgeskort vir drie jaar op voorwaarde dat hy gedurende daardie tydperk nie 'n misdaad pleeg waarvan geweld 'n bestanddeel is nie en waarvoor 'n vonnis van gevangenisstraf sonder die keuse van 'n boete opgelê kan word, en ook tot ses houe met die rottang. Die Staat het beweer dat die appellant die...