Republikeinse Publikasies (Edms) Bpk v Afrikaanse Pers Publikasies (Edms) Bpk

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Ogilvie Thompson HR, Rumpff AR, Potgieter AR, Jansen AR en Rabie AR
• Judgment Date: 16 November 1971
• Citation: 1972 (1) SA 773 (A)
• Hearing Date: 14 September 1971
• Court: Appellate Division

G Rumpff, A.R.:

Appellant in hierdie saak is die eienaar van 'n tydskrif 'Ster' en respondent was die eienaar van 'n Sondagblad 'Dagbreek en Landstem'. Gedurende November 1969 het in 'n bylae tot 'Dagbreek en H Landstem' 'n fotoverhaal in serievorm verskyn oor 'n film 'Dirkie'. In 'Ster' gedateer 14 November 1969 het ook 'n artikel met foto's verskyn oor hierdie film. Respondent was van mening dat appellant respondent se regte in verband met die foto's geskend het. Op 10 November het respondent se prokureur van appellant se prokureur 'n onderneming verlang om op of vóór 10.00 vm. op 11 November die verspreiding van die betrokke uitgawe van 'Ster' te onttrek. Laat die middag het appellant se prokureur die respondent in kennis gestel dat appellant weier om die verspreiding, wat in werklikheid reeds 'n aanvang geneem

Rumpff AR

het, te staak. Dit blyk dat daar deur respondent se prokureur melding gemaak is van 'n dringende aansoek om 'n bevel teen appellant te verkry wat in die nag sou voorberei word en op 11 November aanhangig gemaak sou A word. Appellant se prokureur het versoek dat aan hom kennis gegee moet word indien die aansoek sou plaasvind. Respondent se prokureur het verklaar dat, indien dit moontlik is, kennis van die aansoek gegee sou word, maar hy het hom nie verbind om kennis te gee nie. Appellant se prokureur het intussen met twee advokate gereël om hulle beskikbaar te B hou. Hy het ook besluit om 'n beëdigde verklaring op te laat stel wat as antwoord sou dien op respondent se aansoek. Dit kon hy doen omdat 'n advokaat van respondent aan 'n advokaat van appellant meegedeel het wat die gronde sou wees waarop die aansoek gebaseer wou word. Om 10 uur vm. op 11 November is 'n advokaat van appellant deur 'n advokaat van respondent in kennis gestel dat die respondent se aansoek in C voorbereiding was. Om 12.30 nm. op 11 November is 'n kennisgewing van mosie, behoorlik onderteken, op appellant se prokureur bestel. Aangeheg aan die kennisgewing was drie beëdigde verklarings waarvan die derde onderteken was. Die eerste twee was nie onderteken of beëdig nie. In die eerste verklaring word o.a. beweer:

'Die regshulp aangevra deur die appellant is sodanig van aard dat dit D vir die appellant nie moontlik is om aan al die Reëls van hierdie Agbare Hof te voldoen nie. Die saak is dringend en die applikant vra die Hof om versuim om aan die Reëls van hierdie Agbare Hof te voldoen, te kondoneer.'

In die kennisgewing van mosie word 'n bevel gevra, met koste, waarby die appellant belet word om 'Ster' gedateer 14 November te versprei en dat E die bevel as 'n bevel nisi moet geld, as 'n tussentydse interdik, hangende beregting van die aansoek.

Na 2.00 nm. op 11 November het appellant se prokureur twee stelle van die verklaring wat namens appellant in antwoord op die aansoek van respondent opgestel was, aan die advokate van respondent laat toekom. Na F 4.00 nm. is appellant se prokureur in kennis gestel dat respondent nie sou voortgaan met die aansoek nie. Op 12 November is 'n brief geskryf deur respondent se prokureur aan appellant se prokureur waarin meegedeel word dat daar besluit is

'om nie by wyse van 'n dringende aansoek om 'n interdik op hierdie stadium voort te gaan nie'

G maar dat 'n aksie om skadevergoeding oorweeg word. In antwoord hierop het appellant se prokureur geskryf en gevra dat 'n kennisgewing van terugtrekking aan appellant gegee word met 'n aanbieding van koste. Respondent het hierop skriftelik geantwoord en verklaar dat die geding nie aanhangig gemaak was nie en dat enige poging om die saak ter rolle te probeer plaas om koste te vra teëgestaan sou word. Die appellant het H daarop by kennisgewing van mosie met beëdigde verklarings in die Witwatersrandse Plaaslike Afdeling aansoek gedoen om koste in verband met die dringende aansoek. Hierdie aansoek is met koste afgewys en teen hierdie afwysing word met toestemming van die partye en na verkreë verlof regstreeks in hierdie Hof geappelleer.

In sy uitspraak het die Hof a quo Reël 41 (1) van die Eenvormige Hofreëls aangehaal wat soos volg lui:

'41.(1) Iemand wat 'n geding ingestel het, kan dit voor terrolleplasing te eniger tyd en daarna met die toestemming van die partye of verlof van die hof terugtrek. In elke geval moet hy 'n kennisgewing van

Rumpff AR

terugtrekking aflewer, en hy kan daarin inwillig om koste te betaal. Die takseermeester takseer die koste van die ander party.

As die kennisgewing nie 'n inwilliging tot betaling van koste bevat nie of die getakseerde koste word nie binne veertien dae na aanvraag betaal nie, kan die ander party by kennisgewing 'n kostebevel by die hof aanvra.'

A Wat die posisie van appellant betref, het die uitspraak o.a. gelui:

'Die applikant se moeilikheid is egter dat die geding nooit 'ingestel' was nie. Die woord 'instel' word nie in die Reëls omskryf nie maar dit is redelik duidelik wat dit beteken. 'n Aksie is 'ingestel' wanneer die griffier die dagvaarding uitgereik het soos bedoel in Reël 8 (2) en Reël 17 (1) of, in die geval van 'n lasbrief tot arres, wanneer die lasbrief uitgereik is soos bedoel in Reël 9. In die geval van aansoeke is die B geding 'ingestel' wanneer daar 'aflewering' van die aansoek of kennisgewing van mosie was, soos omskryf in Reël 1. Dit word daar omskryf as 'die betekening van afskrifte aan alle partye en die indiening van die oorspronklike by die griffier'. By dringende aansoeke kan die Hofreëls tot 'n sekere mate veronagsaam word. Dit berus in die goeddunke van die Regter hoe ver die veronagsaming kan gaan (Reël 6 (12) (a) ). Maar die absolute minimum wat daar moet wees voordat gesê kan word dat 'n geding 'ingestel' is, is dat die griffier amptelik by die saak betrek moes gewees het. Daar is soms dringende aansoeke heeltemal sonder C stukke, maar die griffier kan nooit daarbuite gelaat word nie.

Hier het die saak nooit die griffier bereik nie, nie eens by wyse van 'n telefoonboodskap nie. Daar kan dus nie beweer word dat die geding ooit 'ingestel' was nie, en daar kan nie ingevolge Reël 41 (1) opgetree word nie.'

Na my mening moet die feite van die onderhawige saak benader word aan die hand van die wese van die funksies van die Hof, die balju en die D griffier en in die lig van die inhoud van sekere Hofreëls en, meer in besonder, die gevolge wat ontstaan uit die bepalings van Reël 6 (12) (a). Vir sover dit die Hooggeregshof betref, bestaan die regterlike mag uit die Regters wat in die Hof aangestel is. Dit is natuurlik die taak van die Regter om reg te spreek. Van oudsher was dit nie geoorloof om in E 'n kontensieuse saak sonder meer 'n medeburger voor die Regter te bring nie. Aanvanklik moes die Regter se verlof gevra word vir die instelling van 'n vordering. Later is 'n amptenaar aangestel, die balju, wat 'n dagvaarding aan die gedaagde party moes beteken en wat ook die vonnis van die Regter moes ten uitvoer lê. Ook is 'n amptenaar aangestel aan wie die administrasie wat verbonde is aan die verrigtinge van die F regtelike mag en die notulering opgedra is, die griffier. Die griffie, of griffierskantoor, is die setel van dié administrasie en is ook die plek waar die stukke wat die Regter nodig het ingelewer moet word. In beheer van die griffie is die griffier. Die Wet op die Hooggeregshof maak voorsiening vir die aanstelling van griffiers en balju's en bepaal G ook dat die Hoofregter na oorlegpleging met die Regters-president van die onderskeie Afdelings en onderworpe aan die goedkeuring van die Staatspresident Reëls kan uitvaardig waarby die verrigtings van die Provinsiale en Plaaslike Afdelings gereël word en hierdie Reëls kan voorskryf, o.a.

'die praktyk en prosedure in verband met die bestelling van dagvaardings, pleitstukke, getuiedagvaardings of ander stukke of in H verband met die uitreiking van vraagpunte of die tenuitvoerlegging van bevelskrifte of lasbriewe'

(art. 43). In art. 1 van hierdie Wet word 'siviele dagvaarding' omskryf as

''n dagvaarding waarmee 'n siviele geding begin word, en ook 'n bevel nisi, kennisgewing van mosie of petisie wat ten doel het om die verskyning voor die...