Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk
Jurisdiction | South Africa |
Judge | Rabie Wn HR, van Heerden AR, Smalberger AR, Vivier AR, M T Steyn AR |
Judgment Date | 25 November 1988 |
Citation | 1989 (1) SA 926 (A) |
Hearing Date | 10 November 1988 |
Court | Appellate Division |
Van Heerden AR:
Gedurende November 1983 het die respondent 'n motorvoertuig ('die Datsun 1800') van ene Xulu gekoop. Daarna is die voertuig deur die respondent aan ene Nkomo verkoop.
I Omstreeks 1 Maart 1984 het die respondent by wyse van 'n inruiltransaksie 'n tweede motorvoertuig ('die Datsun 1400') van V Conco verkry. Hierdie voertuig is later deur die respondent aan 'n mej Brown verkoop.
Van Heerden AR
A Gedurende 1984, en terwyl die voertuie in besit van onderskeidelik Nkomo en mej Brown was, het polisiebeamptes daarop beslag gelê. Die beslagleggings het ingevolge art 20 van die Strafproseswet 51 van 1977 ('die Wet') geskied. Daardie artikel magtig die Staat om beslag te lê op onder andere enigiets (' 'n voorwerp') wat op redelike gronde vermoed B word betrokke te wees by, of wat tot bewys kan strek van, die pleging van 'n misdryf. In die verrigtinge waarna hieronder verwys word, is aanvaar dat die betrokke beamptes wel rede gehad het om te vermoed dat die Datsun 1800 en die Datsun 1400 gesteelde voertuie was.
Na die beslagleggings het luitenant Joubert, die bevelvoerder van die C voertuigafdeling van die Suid-Afrikaanse Polisie in Kokstad, die voertuie in bewaring geneem. Op grond van ondersoeke wat hy gedoen het en navrae wat hy gerig het, het hy gekonkludeer dat beide voertuie inderdaad gesteelde voorwerpe was. Die Prokureur-generaal het egter geweier om te vervolg. Desnieteenstaande is die voertuie nie aan Nkomo en mej Brown terugbesorg nie, maar het die polisie in besit daarvan gebly. Die respondent het toe die polisie aangemaan om die voertuie D aan hom te lewer. Die antwoord, by monde van Joubert, was dat nie aan die aanmaning voldoen kon word nie omdat die voertuie gesteel was; deur wie, is nie gesê nie. Dit het later geblyk dat Joubert van mening was dat die voertuie ingevolge die bepalings van art 31(1) van die Wet aan die Staat verbeur was.
E Ten gevolge van die afwysing van die aanmaning het die respondent in die Natalse Provinsiale Afdeling 'n aansoek aanhangig gemaak. Dit was gerig op die verkryging van 'n bevel wat die appellante sou gelas om die voertuie aan die respondent te lewer. Die aansoek is met koste toegestaan waarna die appellante verlof verkry het om na hierdie Hof te appelleer.
In die funderende verklaring is daarop aanspraak gemaak dat F die respondent die eienaar van die voertuie was. In hierdie verband is beweer dat na die beslagleggings plaasvervangende voertuie deur die respondent aan Nkomo en mej Brown gelewer is, en dat elk toe afstand gedoen het - blykbaar ten gunste van die respondent - van sy of haar regte met betrekking tot die voertuig waarop beslag gelê is. Kort voor die verhoor van die aansoek het die respondent egter sessies van G Nkomo en mej Brown verkry. Dié was beliggaam in skriftelike dokumente wat onder dekking van 'n aanvullende verklaring ingedien is. Daarvolgens het elke koper sy of haar 'right, title and interest' in die oorspronklik verkoopte voertuig aan die respondent gesedeer. Ook is spesifiek aan die respondent die reg verleen om besit van die voertuig vanaf die polisie te verkry.
H Na indiening van bedoelde dokumente het die partye ooreengekom dat die aansoek bereg moes word asof die sessies verkry was voordat die aansoek aanhangig gemaak is. Die gevolg was dat die Hof a quo slegs 'n enkele geskilpunt moes besleg, nl of die weiering van die Prokureur-generaal om te vervolg meegebring het dat die Staat vanweë die bepalings van I art 31(1) van die Wet die voertuie aan Nkomo en mej Brown moes terugbesorg. Indien wel, was dit gemene saak dat die aansoek moes slaag.
Bogenoemde subartikel lui soos volg:
Indien geen strafregtelike verrigtinge ingestel word in verband met 'n in art 30(c) bedoelde voorwerp nie of indien dit blyk dat so 'n voorwerp nie by die verhoor vir doeleindes van J bewyslewering of vir doeleindes van 'n hofbevel
Van Heerden AR
A nodig is nie, word die voorwerp teruggegee aan die persoon van wie dit in beslag geneem is, indien so 'n persoon daardie voorwerp wettiglik mag besit, of, indien so 'n persoon daardie voorwerp nie wettiglik mag besit nie, aan die persoon wat dit wettiglik mag besit.
Indien niemand so 'n voorwerp wettiglik mag besit nie of indien die betrokke polisiebeampte nie weet van iemand wat so 'n B voorwerp wettiglik mag besit nie, word die voorwerp aan die Staat verbeur.'
Artikel 30(c), waarna in art 31(1)(a) verwys word, het betrekking op 'n voorwerp wat ingevolge art 20 in beslag geneem is en wat in bewaring van of namens die polisie gebly het - soos die geval met die twee voertuie was. Nkomo en mej Brown was dus elk geregtig op teruggawe C van die betrokke voertuig indien hy of sy dit 'wettiglik mag besit'. Gevolglik was die enigste vraag of vanweë hierdie kwalifikasie die polisie nie verplig was om die voertuie aan Nkomo en mej Brown terug te besorg nie.
Joubert was die outeur van die bestrydende verklaring en twee verklarings aanvullend daartoe. Sy tersaaklike bewerings kan soos D volg saamgevat word:
Die enjinnommer en onderstelnommer van 'n motorvoertuig word deur die vervaardiger gepons in die metaal van onderskeidelik die enjin en die onderstel daarvan. Hierbenewens word die nommers ook aangebring op 'n identifikasieplaat wat vasgeklink word aan die bakwerk van 'n voertuig. Daarop verskyn E ook ander besonderhede aangaande die voertuig, soos die model, plek van vervaardiging en die stuknommer ('job number').
Na die beslagleggings het Joubert vasgestel dat die oorspronklike enjin- en onderstelnommer van elke voertuig afgevyl was en dat nuwe nommers ingepons was. (In die geval van F die Datsun 1800 is die nuwe onderstelnommer egter op 'n plaat aangebring en aan die onderstel vasgeklink.) Dit het ook geblyk dat die identifikasieplaat van elke voertuig verwyder en deur 'n nuwe vervang was. Die enjin- en onderstelnommer wat op elke vervangende plaat verskyn het, het verskil van bogenoemde nuwe nommers.
G Die nuwe identifikasieplate is versend aan die vervaardiger van Datsun voertuie. Aldus is vasgestel dat die enjin- en onderstelnommer wat op elke plaat verskyn nie deur die vervaardiger aan enige van sy voertuie toegeken is nie, en dat die stuknommers op die plate ook vals was. ('n Bevestigende verklaring van 'n amptenaar van die vervaardiger is ingedien.) H
In die ritboeke van Nkomo en mej Brown is oordragvorms gevind. Dié was aangewend om oordrag van die voertuie, vir registrasiedoeleindes, aan hulle te bewerkstellig. Die enjinnommer van die Datsun 1400, wat op die tersaaklike vorm vermeld word, verskil van die nuwe enjinnommer wat soos I voornoemd ingepons is asook van die een wat op die identifikasieplaat voorkom. Dieselfde geld vir die Datsun 1800.
Gedurende die aanbieding van 'n televisieprogram bekend as 'Police File' is foto's van die twee voertuie gebeeldsend. 'n Beskrywing van elke voertuig is ook verstrek. Kykers is meegedeel dat die Datsun 1800 en Datsun 1400 vermoedelik J gesteelde
Van Heerden AR
A voertuie was, en hulle is versoek om enige inligting wat die polisie behulpsaam kon wees aan Joubert oor te dra. Daar was egter geen reaksie nie.
Xulu het beweer dat hy die Datsun 1800 van ene English gekoop het. Conco het dieselfde ten aansien van die Datsun 1400 beweer. English het dit egter ontken. Hy het gesê dat hy geen B kennis van die voertuie gehad het nie.
Hoewel hy tot die oortuiging gekom het dat die voertuie gesteelde voorwerpe was, kon Joubert nie vasstel van wie elk gesteel was nie. Dit was hoofsaaklik te wyte aan die feit dat die oorspronklike enjin- en onderstelnommers van die voertuie C uitgewis is. Hy het wel vir English verdink - blykbaar òf as dief òf as heler - maar, soos reeds genoem, was die Prokureur-generaal nie bereid om 'n vervolging in te stel nie.
Dit is dienstig om op hierdie stadium te meld dat Joubert ten aansien van die Datsun 1400 ook op 'n verdere feit gesteun het as aanduidend D dat dit 'n gesteelde voertuig...
To continue reading
Request your trial-
Fink and Another v Bedfordview Town Council and Others
...817F-818B; Botha v Lues 1983 (4) SA 496 (A) at 501H-502B; Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk 1989 (1) SA 926 (A) at 935-6; Minister of Law and Order v Hurley and Another G 1986 (3) SA 568 (A) at 587-9 especially at 589E-F; Minister of Law and Order v ......
-
Sithonga v Minister of Safety and Security and Others
...of Justice v Desai NO 1948 (3) SA 395 (A): referred to Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk 1989 (1) SA 926 (A): referred National Director of Public Prosecutions v R O Cook Properties (Pty) Ltd; National Director of Public Prosecutions v 37 Gillespie S......
-
Vrystaat Motors v Henry Blignaut (Edms) Bpk
...v James & Slabbert Motors (Pty) Ltd 1983 (3) SA 793 (A) Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk 1989 (1) SA 926 (A) H Van der Westhuizen v Yskor Werknemers se Onderlinge Bystandsvereniging 1960 (4) SA 803 (T) Westeel Engineering (Pty) Ltd v Sidney Clow & C......
-
Marvanic Development (Pty) Ltd and Another v Minister of Safety and Security and Another
...it must be borne in mind that it is also correct to say that(save for Minister van Wet en Orde v Datnis Motors (Midlands) (Edms)Bpk 1989 (1) SA 926 (A)) they were decided after s 125(5) of the 1989Act was already in operation and that they did not refer to it.[17] Section 125(5)(b) of the 1......
-
Fink and Another v Bedfordview Town Council and Others
...817F-818B; Botha v Lues 1983 (4) SA 496 (A) at 501H-502B; Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk 1989 (1) SA 926 (A) at 935-6; Minister of Law and Order v Hurley and Another G 1986 (3) SA 568 (A) at 587-9 especially at 589E-F; Minister of Law and Order v ......
-
Sithonga v Minister of Safety and Security and Others
...of Justice v Desai NO 1948 (3) SA 395 (A): referred to Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk 1989 (1) SA 926 (A): referred National Director of Public Prosecutions v R O Cook Properties (Pty) Ltd; National Director of Public Prosecutions v 37 Gillespie S......
-
Vrystaat Motors v Henry Blignaut (Edms) Bpk
...v James & Slabbert Motors (Pty) Ltd 1983 (3) SA 793 (A) Minister van Wet en Orde en 'n Ander v Datnis Motors (Midlands) (Edms) Bpk 1989 (1) SA 926 (A) H Van der Westhuizen v Yskor Werknemers se Onderlinge Bystandsvereniging 1960 (4) SA 803 (T) Westeel Engineering (Pty) Ltd v Sidney Clow & C......
-
Marvanic Development (Pty) Ltd and Another v Minister of Safety and Security and Another
...it must be borne in mind that it is also correct to say that(save for Minister van Wet en Orde v Datnis Motors (Midlands) (Edms)Bpk 1989 (1) SA 926 (A)) they were decided after s 125(5) of the 1989Act was already in operation and that they did not refer to it.[17] Section 125(5)(b) of the 1......