Meyer & Kie v Maree

• Judge: Cillié R
• Judgment Date: 08 March 1967
• Citation: 1967 (3) SA 27 (T)
• Hearing Date: 07 March 1967
• Court: Transvaal Provincial Division

Cillié, R.:

Die aansoek om die sekwestrasie van die respondent word gebring deur 'n firma met die naam van Meyer en Kie. Hierdie firma doen, E onder andere, sake as eiendomsagente in Potchefstroom en word in die aansoek verteenwoordig deur Marthinus Wessel Pretorius Meyer, wat 'n medevennoot in die firma is.

Dit wil voorkom dat die respondent en Meyer sekere sakeondernemings gehad het wat uitgeloop het op die verkoop van die plaas 'Grootbos' deur die respondent, en tot die koop deur hom van die plaas 'Palmietfontein'. F Die koopprys van 'Grootbos' was R49,950 en die van 'Palmietfontein' R158,700. As gevolg van hierdie transaksies het die petisionaris 'n bedrag van R2,500 as kommissie verdien.

Skynbaar nadat hierdie onderhandelings afgehandel is, maar voordat enigiets verder gedoen is, het 'n firma met die naam van Bortz & Sons Wholesalers (Pty.) Ltd., op 13 September 1966 'n voorlopige G sekwestrasiebevel teen die respondent verkry. Op die 18de Oktober 1966 is hierdie bevel opgehef. 'n Dag daarna het die respondent besoek gebring aan sy prokureur, wat dieselfde Marthinus Wessel Pretorius Meyer is. Hy het aan hom sekere opdragte gegee. Daar was onder andere 'n skriftelike opdrag waarna ek later sal verwys, en as gevolg daarvan is 'n brief op 21 Oktober 1966 aan die skuldeisers van die respondent H gestuur. Die petisionaris vra dat 'n sekwestrasiebevel teen die respondent

Cillié R

uitgereik word omdat die brief wat na die skuldeisers gegaan het, een is wat neerkom op 'n daad van insolvensie deur die respondent.

Art. 8 (g) van die Insolvensiewet, 24 van 1936, lui soos volg:

'8. 'n Skuldenaar begaan 'n daad van insolvensie -

A ..........................

(g)

as hy aan enigeen van sy skuldeisers skriftelik kennis gee dat hy nie in staat is om een of ander van sy skulde te betaal nie;'

Dit is algemene gebruik hier te lande om sodanige kennisgewing as 'n daad van insolvensie te beskou as dit gedoen word, nie net slegs deur die respondent in so 'n saak nie, maar ook deur die respondent se agent B of sy prokureur. In so 'n geval, egter, verlang die Hof duidelikheid in verband met die opdrag wat aan die agent of prokureur gegee is. In die saak van Walsh v Kruger, 1965 (2) SA 756 (E) op bl. 759, sê MUNNIK, R., die volgende:

'A careful reading of the cases satisfied me that, unlike the position in English law, an act of insolvency can be committed through an agent C but the Court must be satisfied that the agent acted with the knowledge and consent of his principal.'

Die vraag ontstaan of die opdrag wat die respondent aan Meyer gegee het inderdaad 'n opdrag was wat hom gemagtig het om aan sy skuldeisers te erken dat hy nie in staat is om een of ander van die skulde te betaal D nie. Die brief wat voor die Hof as bewys van die opdrag dien, is volgens die getuienis deur Meyer self geskryf en deur die respondent onderteken. Die deel van die brief wat hier van belang is, is die volgende:

'Ek magtig u hiermee om 'n reëling aan te gaan met my krediteure sodra u 'n lening kry op die plaas Grootbos, distrik Ventersdorp, as volg: Die bedrag van R27,000 wat betaalbaar is teen transport sal gebruik word om die bestaande verbande op die plaas af te betaal en die balans sal pro E rata aan my krediteure betaal word en te reël dat ek die balans volgende jaar sal betaal.'

Soos reeds aangedui is die bedrag, waarvoor die respondent gekoop het, meer as drie keer so groot as die bedrag waarvoor hy verkoop het. Die ooreenkoms aangegaan deur die twee partye is dat 'n bedrag van R27,000 F aan die respondent betaal sou word uit die koopsom van amper R50,000 en dat die balans van ongeveer R23,000 as eerste betaling op die plaas Palmietfontein gestort sou word. Uit die R27,000 moes die verbande op die plaas eers afbetaal word. Die bedrag wat dan oorbly sou die bedrag wees wat onder die skuldeisers verdeel moes word. Verder moes Meyer probeer om 'n reëling met die skuldeisers te tref. Hulle ontvang nou G almal 'n sekere deel van die bedrag wat aan hulle verskuldig is. Die reëling wat getref moes word, is dat die balans wat aan hulle verskuldig sou bly, eers die volgende jaar betaal sou word. Kan daar nou binne die omvang van hierdie besondere brief gesê word dat die respondent aan Meyer die mag gegee het om aan sy, die respondent se krediteure, te H verklaar dat die respondent nie in staat is om sy skuldenaars of een of ander van hulle te betaal nie?

Ek het tot die gevolgtrekking gekom dat daar in hierdie verband geen volmag aan Meyer gegee is om dit te doen nie. Hy is slegs gevra om 'n sekere som pro rata onder sy skuldeisers te verdeel en om dan te probeer reël dat die balans van die bedrae verskuldig op 'n later stadium aan hulle betaal word. Daar is geen aanduiding hierin dat Meyer gemagtig word om aan die krediteure namens die respondent te sê dat hy een of ander van sy krediteure nie sal kan betaal as daardie krediteur hom om betaling van sy skuld aanspreek nie.

Cillié R

Die volgende...