De Kock v Helderberg Ko-op Wijnmakerij Bpk

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Steyn HR, Van Blerk AR, Rumpff AR, Botha AR en Van Winsen AR
• Judgment Date: 12 March 1962
• Citation: 1962 (2) SA 419 (A)
• Hearing Date: 05 March 1962
• Court: Appellate Division

H Steyn, H.R.:

In die Hof a quo het die appellant aansoek gedoen om 'n bevel wat hom as lid van die respondent herstel en die verbeurdverklaring deur die respondent van sy aandele daarin as ongedaan en van nul en gener waarde verklaar. Die aansoek is van die hand gewys en hy kom daarteen in hoër beroep.

Dit blyk dat die appellant 'n wynboer was op die plaas Eikendal in die distrik Stellenbosch. In 1955 het hy lid van die respondent geword en 1212 aandele in die respondent is aan hom toegewys. In die begin van 1957 het hy permanent na Suid-Rhodesië verhuis. As gevolg van

Steyn HR

geldelike en ander omstandighede het hy die plaas op 18 November 1958 by mondelinge ooreenkoms, wat egter, volgens die stukke voor ons, nie na vereiste skriftelik voltooi is nie, aan sy vader en sy broer verkoop en is die boerdery op Eikendal deur hulle vir hul rekening oorgeneem. Al A was dit nie 'n regsgeldige verkoop van die plaas nie, word dit nogtans nie betwis nie dat die appellant op genoemde datum ten gunste van sy vader en broer afstand van sy hele boerdery op Eikendal gedoen het, en luidens die reëling wat tussen hulle tot stand gekom het, geen verdere seggenskap daaroor gehad het nie. Hy het hom ook geheel-en-al daaraan onttrek. Sy vader en broer het daarop 'n maatskappy gestig, Boplaas Eiendoms Beperk, waarvan hulle die enigste lede is, en op 16 Februarie B 1959 is die plaas, vermoedelik by wyse van kansellasie van die vorige ooreenkoms, aan die maatskappy verkoop. Op 19 Desember 1960 is dit op die naam van die maatskappy geregistreer.

Die kopers was nie lede van die respondent nie en wou dit ook nie word C nie. Die druiwe-oes wat hul in 1959 op Eikendal ingesamel het, d.w.s. toe die appellant nog die geregistreerde eienaar van die plaas was, is nie aan die respondent gelewer nie. Die respondent het die appellant dit as nie-nakoming van sy verpligtings ingevolge die respondent se regulasies toegereken, hom sy lidmaatskap ontneem en sy aandele verbeurd verklaar.

D Die regulasie waarom dit hier gaan is die volgende:

'74.

With the exception of sultanas, table grapes and grapes required for personal consumption or raisin making every member shall be obliged to deliver all grapes grown on his farm or farms, whether by himself, any lessee or by whomsoever, for sale through the Company, provided the Company is in a position to deal with such grapes.'

Die Hof a quo het bevind dat dit luidens genoemde regulasie die E appellant se plig was om, terwyl hy nog die geregistreerde eienaar van Eikendal was, toe te sien dat die druiwe-oes van 1959 op Eikendal, al was dit nie sy oes nie, aan die respondent gelewer word, en dat die versuimde lewering 'n regmatige grond was vir sy uitsetting en die verbeurdverklaring van sy aandele ingevolge ander bepalings van die regulasies.

F Voor hierdie Hof het die appellant verskeie redes aangevoer waarom sy aansoek moes geslaag het. Een daarvan hou...