Johaadien v Stanley Porter (Paarl) (Pty) Ltd

• Jurisdiction: South Africa
• Citation: 1970 (1) SA 394 (A)

Johaadien v Stanley Porter (Paarl) (Pty) Ltd
1970 (1) SA 394 (A)

1970 (1) SA p394

Citation	1970 (1) SA 394 (A)
Court	Appèlafdeling
Judge	Steyn HR, van Blerk AR, Rumpff AR, Wessels AR en Jansen AR
Heard	September 12, 1969
Judgment	December 1, 1969

Flynote : Sleutelwoorde A

Eiendomsvordering — Estoppel opgewerp teen eienaar — Geen bewering dat eienaar nalatig was nie — Noodsaaklikheid daarvan in omstandighede — Estoppel — Pleit van by 'n rei vindicatio — Geen bewering dat eienaar nalatig was nie — Noodsaaklikheid daarvan in omstandighede.

Headnote : Kopnota

In 'n appèl teen die handhawing van 'n eksepsie teen 'n pleit van estoppel by 'n rei vindicatio het dit uit die pleitstukke geblyk, onder andere, dat die verweerder 'n voertuig van ene F gekoop het. Laasgenoemde het hom meegedeel dat hy die eienaar is, en, toe die verweerder bewys daarvan verlang, het F hom na die eiser verwys. Die verteenwoordiger van die eiser het hom verwittig dat die voertuig F se eiendom is. Vervolgens het die verweerder 'n estoppel opgewerp teen enige ontkenning deur die eiser van F se reg om die voertuig te verkoop, en ook daarteen dat die eiser op sy eiendomsreg steun om die verweerder sy besit van die voertuig te ontneem. In antwoord op 'n versoek om nadere besonderhede het die verweerder gesê dat hy nie enige nalatigheid aan die kant van eiser beweer nie.

Beslis, dat die algemene beginsel dat culpa 'n vereiste vir 'n estoppel by rei vindicatio is, selfs in die omstandighede van hierdie geval van toepassing is (RUMPFF, A.R., het nie saamgestem nie).

Grosvenor Motors (Potchefstroom) Ltd v Douglas, 1956 (3) SA 420 (AA), toegepas.

Die beslissing in Kaapse Provinsiale Afdeling in Stanley Porter (Paarl) (Pty.) Ltd v Johaadien, bevestig.

Flynote : Sleutelwoorde

Vindication — Estoppel raised against owner — No averment that owner negligent — Necessity therefor in circumstances — Estoppel — Plea of in a rei vindicatio — No averment that owner negligent — Necessity therefor in circumstances.

Headnote : Kopnota

In an appeal against the upholding of an exception to a plea in a rei vindicatio, it appeared from the pleadings, inter alia, that the defendant had purchased a vehicle from one F. F had informed him that he was the owner and, when the defendant asked for proof thereof, F had referred him to the plaintiff. The plaintiff's representative had informed him that the vehicle was F's property. Therefore the defendant had raised an estoppel against any denial by the plaintiff of F's right to purchase the vehicle, and also against plaintiff's relying on his right of ownership to deprive the defendant of his possesion of the vehicle. In answer to a request for further particulars the defendant had stated that he did not allege that plaintiff was negligent.

Held, that the general principle that culpa was a requisite of estoppel in a rei vindicatio applied even in the circumstances of this case (RUMPFF, J.A., dissenting).

Grosvenor Motors (Potchefstroom) Ltd v Douglas, 1956 (3) SA 420 (AD), applied.

The decision in the Cape Provincial Division in Stanley Porter (Paarl) (Pty.) Ltd v Johaadien, confirmed. E

Case Information

Appèl teen 'n beslissing in die Kaapse Provinsiale Afdeling (VAN WINSEN, R.). Die feite blyk uit die uitspraak van STEYN, H.R.

H. J. O. van Heerden, namens die appellant: Alhoewel daar enkele aanknopingspunte vir die ontwikkeling van die leerstuk van estoppel in die gemene reg te vind is, kan nie gesê word dat die beginsels van die F leerstuk as sulks bekend was nie. De Wet, 'Estoppel by Representation' in die Suid-Afrikaanse Reg, bl. 83-91. Daar was dus tot 'n mate 'n lakune in die gemene reg wat aangevul is deur die 'resepsie' van die

1970 (1) SA p395

leerstuk uit die Engelse reg. Hoewel die huidige Engelsregtelike reëls nie om dié rede as reëls van die Suid-Afrikaanse reg beskou kan word nie, kan leiding in paslike gevalle wel in die Engelse reg gesoek word, en behoort die reëls wat wel as geskiedkundige feit hier geresepieer is, A toegepas te word in soverre hulle nie in stryd is met beginsels van die gemene reg nie. Rossouw and Steenkamp v Dawson, 1920 AD te bl. 181; Baumann v Thomas, 1920 AD 428; Hauptfleisch v Caledon Divisional Council, 1963 (4) SA 53; Trust Bank of Africa Limited v Eksteen, 1963 (4) SA te bl. 410-11. By beantwoording van die vraag of skuld wel 'n B vereiste vir die toepassing van die leerstuk is, is dit nodig om 'n onderskeid te trek tussen twee verskyningsvorms van nalatigheid wat in die begrip 'nalatige misleiding' opgesluit lê; een waarvan verband hou met die inhoud van die wanvoorstelling en een met die werklike misleiding van die ander party. 'n Persoon kan byvoorbeeld 'n nalatige wanvoorstelling maak maar tog nie skuldig wees aan nalatige misleiding C indien 'n ander persoon wel mislei word nie. Van nalatige misleiding kan daar dus sprake wees slegs indien 'n redelike persoon in die plek van die dader: (a) sou besef het dat die voorstelling onjuis of moontlik onjuis was; en (b) sou besef het dat 'n ander (moontlik) in vertroue op sy voorstelling sou handel. Gerieflikheidshalwe word voortaan na (a) verwys as die eerste nalatigheidsvorm en na (b) as die tweede nalatigheidsvorm.

D In die Engelse reg is die tweede, maar nie die eerste nalatigheidsvorm nie, wel 'n vereiste vir die toepassing van die leerstuk van estoppel. Halsbury, Laws of England, 3de uitg., bd. 15, bl. 228; Spencer-Bower, Estoppel by Representnation, 2de uitg., bl. 69,89; Williston, Contracts, E 3de uitg., bd. 5, bl. 317-319. Dit was reeds die geval toe die genoemde resepsie plaasgevind het, en die formulerings wat vanaf die begin met goedkeuring in Suid-Afrikaanse gewysdes aangehaal is, maak dit dan ook duidelik dat die eerste nalatigheidsvorm nie as vereiste gestel is nie. Dit geld onder andere vir die formulerings in Freeman v Cooke, F Spencer-Bower en Carr c. London Railway Co., all supra; Rossouw-saak, supra, te bl. 81; Baumann-saak, supra, te bl. 435; de Hart v de Jongh, 1903 T.S. 260; Waterval Estate and Gold Mining Co. Ltd v New Bullion Gold Mining Co. Ltd., 1905 T.S. te bl. 722; Union Government v Vianini Ferro-Concrete Pipes (Pty.), Ltd., 1941 AD te bl. 49. Volgens bedoelde formulerings wat hier te lande aanvaar is, kan die leerstuk toegepas G word indien, afgesien van vereistes wat nie tans ter sake is nie: (a) die skynverwekker bewus is van die onwaarheid van sy voorstelling; of (b) die skynverwekker (ongeag van sy kennis) die opset het dat die derde op grond van die voorstelling moet handel; of (c) die derde op grond van die gedrag van die ander party redelikerwyse kan aanvaar dat die H voorstelling waar is en dat beoog word dat hy op grond van die voorstelling moet handel. Dit volg dus dat indien die skynverwekker voorsien het (of behoort te voorsien het) dat die derde op grond van sy voorstelling sou handel, nie vereis word dat hy ook bewus was (of behoort te geweet het) van die onjuistheid van sy voorstelling nie. Wanneer in die verlede in Suid-Afrikaanse gewysdes gesê is dat nalatigheid nie 'n vereiste is, gedink is aan die eerste nalatigheidsvorm, en wanneer gesê is dat nalatigheid wel 'n vereiste is, gedink is aan die tweede nalatigheidsvorm. Grosvenor Motors (Potchefstroom) Ltd. v.

1970 (1) SA p396

Douglas, 1956 (3) SA te bl. 427; Credit Corporation of SA Ltd v Botha, 1968 (4) SA te bl. 847; Coetzee v van der Westhuizen and Another, 1958 (3) SA te bl. 850-1; Trust Bank of SA Ltd v Maharaj, 1961 (2) SA 770. Ook de Wet, supra, wat skuld as vereiste A stel, het dit slegs oor die tweede nalatigheidsvorm wanneer hy Ewart se ontkenning van die vereiste bespreek. Sien de Wet, op cit., bl. 40 en ook bl. 96-97. Afgesien van die feit dat bogenoemde formulerings reeds sedert die begin van die eeu hier te lande aanvaar is, is daar ook geen beginsel van die gemene reg wat meebring dat die eerste nalatigheidsvorm B as vereiste gestel word nie.

Indien die besitter se omstandighede sodanig is dat 'n derde kan aanvaar dat hy geregtig is om die saak te vervreem kan die leerstuk van estoppel wel toepassing vind; nie omdat die eienaar nalatig is deurdat hy 'n onbetroubare besitter gekies het nie, maar wel omdat hy behoort te voorsien het dat die derde sal aanvaar dat die besitter die saak mag C vervreem. Trouens, al sou die eienaar kan bewys dat geen redelike persoon sou vermoed het dat die besitter troubreuk sou pleeg nie, sou dit hom niks baat nie. Adams v Mocke, 23 S.C. 782; Morum Bros Ltd v Nepgen, 1916 CPD te bl. 404; United Cape Fisheries (Pty.), Ltd v Silverman, 1951 (2) SA te bl. 615; Voet, 6.1.17 en 14.3.6. Die D vasknoop van regsgevolge aan onskuldige gedrag is origens nie vreemd aan die Suid-Afrikaanse reg nie: (a) 'n Kontrak is vernietigbaar op grond van 'n onskuldige wanvoorstelling; Dickson and Co v Levy, 11 S.C. 33; Viljoen v Hillier, 1904 T.S. 312; Parke v Hamman, 1907 T.H. 47; Wiley v African Realty Trust, 1908 T.H. 104. 'n Derde is geregtig E om te aanvaar dat 'n besturende direkteur al die bevoegdhede van die direksie kan uitoefen ongeag welke voorsorgmaatreëls die direksie mag getref het om so 'n indruk te vermy (tensy die derde natuurlik bewus is van 'n beperking op sy bevoegdhede); Wolpert v Uitzicht Properties (Pty.), Ltd. and Others, 1961 (2) SA te bl. 265-6. 'n Persoon word F gebonde gehou aan 'n 'kontrak' wat hy aangegaan het op grond van die vertroue wat hy by die ander persoon opgewek het ongeag die afwesigheid van wilsooreenstemming en ongeag die afwesigheid van skuld. Hy kan hom onder geen omstandighede op 'n volkome onskuldige dwaling in die beweegrede beroep nie, en dit is selfs twyfelagtig of hy hom op 'n onskuldige dwaling met betrekking tot die prestasie of die identiteit G van die ander party kan beroep. Pieters and Co v Salomon, 1911 AD te bl. 137; National and Overseas Distributors v Potato Board, 1958 (2) SA te bl. 479; van Ryn Wine and Spirit Co v...