In re Estate Visser

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Ogilvie Thompson AJ
• Judgment Date: 13 July 1948
• Citation: 1948 (3) SA 1129 (C)
• Hearing Date: 01 June 1948
• Court: Cape Provincial Division

Ogilvie Thompson, A.J.:

Die petisionaresse is die weduwee van wyle Christoffel Erasmus Visser, in sy leeftyd 'n boer van die plaas Vissershoek, distrik Richmond, Kaap, en wie ek hierna die

Ogilvie Thompson AJ

erflater noem. Sy doen aansoek in haar hoedanigheid as die behoorlike aangestelde eksekutrise testamentêr in die erflater se boedel. Die erflater is op 13 September 1946 oorlede en hy is deur ses onmondige kinders oorleef, t.w. 'n dogter (Marie-Reinet) uit sy huwelik met petisionaresse verwek en vyf kinders uit 'n vorige huwelik gebore. Marie-Reinet is nog nie drie jaar oud nie en die ouderdom van die eerste huwelik se kinders varieer van 20 jaar tot 9 jaar. Petisionaresse is deur die laaste testament van die erflater as voogdin van hierdie kinders aangestel. Die vernaamste bate in die erflater se boedel is sy voorgenoemde plaas Vissershoek. Volgens die erflater se testament is hierdie plaas 'tesaam met boerderygereedskap en die piek van 1,500 kleinvee' aan die erflater se oudste seun bemaak teen 'n bemakingsprys van £5,000 wat aan die erflater se boedel betaal moet word 'wanneer hy besit en transport van die genoemde plaas ontvang'; maar voorsiening word ook in die testament gemaak dat indien Christoffel nie in staat is om hierdie bedrag te betaal nie, hy toegelaat moet word om 'n verband ten gunste van die boedel te passeer, watter verband drie jaar na die erflater se dood 'sal betaalbaar wees'. Aan die orige kinders (behalwe Marie-Reinet) word die opbrengs van sekere lewensassuransiepolisse bemaak. In klousule 8 van sy testament het die erflater 'my kinders met uitsondering van my seun Christoffel Erasmus Visser' as die erfgename van die restant van sy boedel aangestel: en, ondanks die bewoording van klousules 5 en 7 van die testament, is dit deur alle partye in die onderhawige saak erken dat die minderjarige Marie-Reinet ook 'n medeërfgenaam van die restant van die boedel is. Die eerste en finale likwidasie - en distribusierekening in die erflater se boedel toon die bedrag van £23,891 as balans vir distribusie: maar hierdie aansienlike bedrag sluit ook in die plaas Vissershoek teen 'n waardasie van £18,420, en die boerderygereedskap en 1,500 kleinvee wat ook aan Christoffel bemaak is beloop nog 'n £4,185. Daar is vandag nie genoeg geld in die boedel om die erfgename uit te betaal nie. Christoffel (wie nou 20 jaar oud is) bewerk vandag die plaas onder toesig van petisionaresse: hy het in 1946 sy Senior Sertifikaateksamen by die Marlowe-landbouskool te Cradock behaal. Die oudste dogter (Delicia Elaine) sal in Oktober van hierdie jaar 18 jaar oud wees en is tans in standerd IX op kosskool in die Paarl. Die tweede dogter (Maria Elizabeth) sal in November van hierdie jaar 14 jaar oud wees en is in standerd V op kosskool

Ogilvie Thompson AJ

te Richmond. Die orige twee kinders van die eerste huwelik is twee seuns - John Helly, gebore Augustus 1937, en Hendrik Jacobus, gebore Maart 1939. Hierdie seuns is altwee ook op kosskool te Richmond waar hulle onderskeidelik in standerd II en I is. Dit word deur petisionaresse beweer dat die plan en begeerte van die erflater was dat hierdie drie laasgenoemde kinders hulle later skoolopvoeding op kosskool in die Westelike Provinsie sou voortgesit het. Dit word ook deur petisionaresse beweer dat Delicia van plan is om haar na Senior Sertifikaat vir die onderwysprofessie te kwalifiseer, en dat studie na Senior Sertifikaat vir 'n professie of beroep word in geval van al die minderjariges beoog. Die petisionaresse het uitgawes in verband met die onderhoud en opvoeding van die minderjariges vir die laaste twee jaar, en ook haar beraming van wat in die toekoms nodig sal wees, voor die Hof gelê. Die totale bedrae wat deur die petisionaresse as nodig vir die bogemelde doeleindes beweer word is as volg: Delicia £1,150; Maria £1,910; John £2,170; Hendrik £2,240; Marie-Reinet £2,990.

Op grond van die voorgaande bewerings het die petisionaresse vir die aanstelling van kurators-ad-litem, vir 'n bevel dat die bogemelde bedrae, voor enige distribusie, in terme van die testament, uit die besittinge van die boedel betaal moet word, en vir sekere verdere verligting (soos in die bedes van petisie uiteengesit) gesmeek. Die petisie het eers voor STEYN, R., gedien, wie mnr. van Wyk as kurator-ad-litem vir Christoffel en mnr. van Zyl as kurator-ad-litem vir die orige minderjariges aangestel het. STEYN, R. het die kurators verder as volg gelas:

(a)

Om in oorleg met die applikante en die Meester van die Hooggeregshof na te gaan -

(1)

watter bydrae opsy gesit moet word vir die opvoeding en die onderhoud van die vyf jongste minderjarige kinders van wyle Christoffel Erasmus Visser; en

(2)

op welke wyse hierdie bydrae òf uit die boedel van die gesegde Visser òf andersins verkry kan word;

(3)

of watter ander voorsiening gemaak kan word vir die opvoeding en onderhoud van gesegde minderjarige kinders;

(b)

Om op 27 April 1948 aan die Hof verslag te doen van hul ondersoek vermeld;

(c)

Om minstens 7 dae voor gemelde datum hul aanbevelings skriftelik by die Registrateur van die Hof in te dien.

Ogilvie Thompson AJ

Toe, op die verlengde vervaldag van STEYN, R. se bo-aangehaalde bevel, die petisie voor my gedien het, het die advokate aan die Hof meegedeel dat alle pogings om 'n vergelyk te tref misluk het, en dat die hof se beslissing derhalwe nodig is; en daarop is die saak volledig beredeneer.

Afgesien van die bogemelde bemakings in hul vader se testament, besit geeneen van die onmondiges enige iets behalwe dat die kinders van die eerste huwelik uit die boedel van hulle oorlede moeder elkeen by hulle respektiewe mondigwording 'n bedrag van £269 erf. Daar sy die stiefmoeder van hierdie laasgenoemde kinders is, is petisionaresse nie regsaanspreeklik om hulle te onderhou nie. (Voct (25.3.10); Jacobs v Cape Town Municipality (1935 CPD 474).) Verder, wat betref haar aanspreeklikheid om haar eie kind (Marie-Reinet) te onderhou, blyk dit uit die inligting tans voor die hof dat die middele wat petisionaresse besit skaars genoeg is om haarself te onderhou.

Die eerste regspunt wat beslis moet word is: is die erflater se boedel vir die onderhoud van sy onmondige kinders regsaanspreeklik? In Ex parte Estate Pitt-Kennedy (1946 NPD 776 te bl. 779) het CARLISLE, R. gesê:

'It is settled, see Goldman's case (1937, W.L.D. 64), that the estate of the deceased father is always liable for the maintenance of his minor children and that such maintenance is a debt resting on the estate which must be satisfied before any payments of legacies are made.'

Uit die terme van die bo-aangehaalde bevel van STEYN, R. in die onderhawige saak blyk dit dat hy ook hierdie aanspreeklikheid van 'n vader se boedel as vaste reg beskou het. Mnr. van Wyk het egter in sy argument namens die minderjarige Christoffel hierdie stelling sterk betwis, en 'n beslissing daaromtrent moet derhalwe gegee word. Die aanspreeklikheid van 'n vader, gedurende sy leeftyd, om sy kinders te onderhou is natuurlik buite twyfel. Hierdie aanspreeklikheid spruit, volgens Dig. (25.3.5(2)): ex aequitate caritateque sanguinis. Dieselfde begrip word in Dig. (25.3.5(15)) deur die woorde ex ratione pietatis, en in Dig. (25.3.5(16)) deur die woorde ratione naturali, meegedeel. Voet (25.3.4) praat van . . . 'alimenta ex contractu vel legato an vero ex sola pietate et concurrente legis praecepto . . .'. Dit is in 'n hele paar sake bevestig dat hierdie verpligting ex pietate of jure naturali nog die basis is van die aanspreeklikheid vir onderhoud wat wedersyds tussen ouer en kind in ons reg vandag bestaan (sien bv. In re Knoop (9 S.C. 198); Waterson v Maybery

Ogilvie Thompson AJ

(1934. T.P.D. 210 te bl. 214)). Daar is egter min Romeins-Hollandse autoriteit omtrent die vraag of 'n vader se boedel nog aanspreeklik vir die onderhoud van sy kinders bly. Voet (25.3.18 en 23.2.82) ontken dat so 'n aanspreeklikheid bestaan en sê dat die aanspreeklikheid vir onderhoud kom tot 'n einde met die dood van die vader. Groenewegen (De Legibus Abrogatis ad Digest (34.1.15)) sê presies die teenoorgestelde - alimentandi onus non finitur morte debitoris sed ad haeredes transmittur. Groenewegen se mening is deur DE VILLIERS, H.R. en WESSELS, R. respektiewelik in Carelse v Estate de Vries (23 S.C. 532 te b. 537) en in Spies' Executors v Beyers (1908, T.S. 473 te bl. 480) beslis aanvaar: en daarna het 'n hele reeks sake dieselfde koers ingeslaan (sien bv. Ritchken's Executors v Ritchken (1924, W.L.D. 17); Davis' Tutor v Estate Davis (1925, W.L.D...