Handtekening as vereiste vir die geldigheid van 'n kontrak : aantekeninge

• Date: 01 January 2012
• Pages: 379-387
• Author: S.J. Cornelius
• DOI: 10.10520/EJC135272
• Published date: 01 January 2012

379

Aantekeninge/Notes

Handtekening as vereiste vir die geldigheid van

’n kontrak

1 Inleiding

Die aanbring van ’n handtekening op ’n skriftelike stuk het ’n belangrike

ritueel in die moderne handelsomgang geword. Dit dui daarop dat, na

kort of uitgebreide onderhandelinge, die partye tot ’n wedersydse

verstandhouding rakende een of ander saak van gemeenskaplike belang

gekom het, waarin hulle belowe om saam te werk tot wedersydse

voordeel. Kontrakte word dikwels op skrif gestel en deur of namens die

partye onderteken, en getuies word versoek om die handtekeninge te

bevestig deur hulle eie handtekeninge daarop aan te bring.

Wanneer ’n party sy of haar handtekening op ’n regsstuk aanbring,

dui daardie party daarmee aan dat hy of sy bewus is van die inhoud van

die stuk en bereid is om met daardie inhoud vereenselwig te word (

Meter

Motors (Pty) Ltd v Cohen

1966 2 SA 735 (T);

Handulay v Smith

NO

1984

3 SA 308 (C)). Maar tot watter mate is ondertekening ’n vereiste vir die

geldigheid van ’n kontrak en wat is die gevolge indien ’n kontrak nie

onderteken is nie?

2 Historiese Ontwikkeling

Oorspronklik is kontrakte ingevolge die Romeinse reg gesluit deur die

uitruil van streng formalistiese mondelinge verklarings in die

teenwoordigheid van transaksiegetuies. ’n Party wat later die kontrak

sou ontken was onder die

Twaalf Tafels

(

Tab

6 1) aanspreeklik om

dubbel die waarde van die betrokke eindom te betaal. Mettertyd het

hierdie streng formalistiese verwisselings plek gemaak vir kontrakte

gegrond op wilsooreenstemming tussen die partye (

I

3 15 1). Uiteindelik

het Paulus (

Sententiae

1 1 1, 2 2 1) aangedui dat kontraktuele

verpligtinge ontstaan het uit wilsooreenstemming alleen, en Ulpianus (

D

16 3 1 6), sowel as Modestinus (

D

10 7 52 9), het saamgestem dat

kontrakte hulle regskrag verkry deur blote wilsooreenstemming.

Die Romeinse reg het vier breë kategorieë van kontrakte erken (Gaius

3 89).

Contractus verbis

was ’n oorblyfsel van vroeër tye en die kontrak

was gesluit deur die uitruil van formele mondelinge verklarings (Gaius 3

92;

I

3 15) of, in die geval van sekere kontrakte betreffende eensydige

prestasie, by wyse van eedsverklaring. Hierdie formele woorde (of eed)

was nie soseer formaliteite waaraan voldoen moes word om ’n kontrak

geldig te maak nie, maar eerder ’n manier om die bestaan van ’n kontrak

te bevestig (Gaius 3 105).

Contractus re,

of saaklike kontrakte, het die

oordrag van saaklike regte behels, en het ’n ritueel vereis waar die saak