Die Staat v Le Grange

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Steyn HR, Van Blerk AR, Ogilvie Thompson AR, Botha AR en Van Winsen AR
• Judgment Date: 11 May 1962
• Citation: 1962 (3) SA 498 (A)
• Hearing Date: 23 March 1962
• Court: Appellate Division

Steyn, H.R.:

Hierdie appèl gaan oor die regsvraag wat in The State v Le Grange, 1962 (1) SA 564 (T), beslis is. In die Hof a quo was daar ook F 'n geskil omtrent die feite, maar die saak is op regsgronde uitgewys, met die veronderstelling dat sekere bewyse gelewer is. In hierdie Hof is die appèl bygevolg beredeneer met die vooropstelling dat bepaalde feite gemene saak is. Hulle is die volgende: Die respondent is 'n speurder-konstabel in die Suid-Afrikaanse polisie, gestasioneer to G Brakpan. Hy is uitsluitlik vir amptelike doeleindes in besit van 'n Staats-motorvoertuig gestel. Sonder verlof daartoe het hy die voertuig vir sy eie private doeleindes vir 'n reis van Brakpan na Rustenburg gebruik. Die vraag is of hy onder hierdie omstandighede art. 138 (2) van die Transvaalse Padverkeers-ordonnansie, 18 van 1957, oortree het. Daardie artikel, vir sover tersake, bepaal die volgende:

H 'Iedereen wat sonder die wete of toestemming van die eienaar van of 'n persoon met 'n wettige toesig oor 'n voertuig, in sodanige voertuig op 'n openbare pad ry of dit dryf, is skuldig aan 'n misdryf . . .'.

Die Hof a quo het die vraag ontkennend beantwoord. Daarmee het die Hof afgewyk van die vroeëre uitsprake in R v Leguabe, 1949 (4) SA 871 (T), en R v Roux, 1946 E.D.L. 248, en die sienswyse gevolg wat in R v Kuyler, 1960 (3) SA 834 (O), uitgespreek is. In die sake van Roux en Kuyler was nl. ooreenstemmende bepalings in ander provinsiale ordonnansies ter sprake. Verskillende oorwegings

Steyn HR

het die Hof a quo daartoe gebring. Die artikel word nl. oortree slegs wanneer die betrokke persoon nóg die toestemming van die eienaar nóg die toestemming van die persoon met wettige toesig verkry het. Die een of A die ander is voldoende. Die persoon met wettige toesig - so verstaan ek die uitspraak - kan ook aan homself toestemming gee:

'It is a stretch of the language to hold that a person can be said to drive without his own permission because he deviates from the terms of the permission given by the owner.'

Anders, so meen die Hof, sou 'n persoon wat 'n voertuig leen of in die B loop van sy dienste bestuur, by die geringste afwyking van die verlof wat hy ontvang het, aan 'n misdryf skuldig wees. Wat die wetgewer dus met straf wou bedreig, is nie die ongemagtigde bestuur van 'n voertuig wat reeds in die betrokke persoon se besit is nie, maar die ongemagtigde leen van 'n voertuig uit 'n ander se besit. Hierdie C onderskeid sou dan verband hou met die verskil tussen so 'n ongeoorloofde leen en ongeoorloofde gebruik (furtum usus) waarna in R v Sibiya, 1955 (4) SA 247 (AA), verwys word.

Teen hierdie motivering is bedenkings in te bring. Om die sub-artikel in sy samehang te sien, is dit nodig om ook na die voorafgaande sub-artikel te kyk. Dit lees as volg:

'(1) Iedereen wat sonder redelike oorsaak of sonder die wete of D toestemming van die eienaar of die persoon met wettige toesig oor 'n voertuig -

(a)

die masjinerie daarvan aan die gang sit;

(b)

sodanige voertuig in rat sit;

(c)

op enige wyse aan die masjinerie, bybehore of onderdele van 'n voertuig peuter; of

(d)

in of op sodanige voertuig klim;

terwyl sodanige voertuig op 'n openbare pad is, is skuldig aan 'n misdryf.'

E Deur die twee sub-artikels tesame word 'n verbod gestel op 'n reeks afsonderlike ongemagtigde handelings, wat strek vanaf die inklim in 'n voertuig tot die daadwerklike bestuur daarvan, met byvoeging van enige gepeuter aan die masjinerie, bybehore of onderdele van 'n voertuig. Dit F wek die indruk dat die wetgewer op 'n volledige wyse wou handel met ongemagtigde optrede ten opsigte van voertuie op openbare paaie. Hierdie vermoede word versterk deur sub-art. (3), wat weliswaar nie uitdruklik op verdere ongemagtigde dade ten aansien van sulke...