Byliefeldt v Redpath

• Jurisdiction: South Africa
• Judge: Rabie AR, Kotzé AR, Miller AR, Diemont AR en Trengove AR
• Judgment Date: 30 November 1981
• Citation: 1982 (1) SA 702 (A)
• Hearing Date: 06 November 1981
• Court: Appellate Division

Trengove AR:

D Hierdie appèl is gerig teen 'n uitspraak van ERASMUS R, in die Oranje Vrystaatse Provinsiale Afdeling, wat spruit uit 'n dispuut oor die bewaring van die partye se seun, Rodney. Hy is reeds 18 jaar oud en ons is namens die partye meegedeel dat hy aan die einde van 1980, na E voltooiing van standerd 8, die skool verlaat het en tans sy militêre diensplig verrig. Gesien die geskilpunte wat in hierdie Hof ter sprake gekom het, verwys ek, ter inleiding, na die agtergrond van die dispuut en na die verloop van die saak in die Hof a quo.

Die partye was voorheen met mekaar getroud maar hulle is op 15 Julie F 1976 geskei. Daar is twee kinders uit hul huwelik gebore, naamlik Rodney (gebore op 13 Julie 1963) en 'n jonger dogter wat nie by die dispuut betrokke is nie. Ingevolge 'n akte van dading, wat ten tyde van die egskeiding 'n bevel van die Hof gemaak is, is die bewaring van Rodney en sy suster aan die respondente toegeken, onderhewig aan sekere G toegangsregte ten gunste van die appellant. Die appellant is in September 1976 weer getroud, en hy woon tans in Virginia. In Oktober 1977 is die respondente ook weer in die huwelik bevestig, en sy woon sedertdien op Welkom. Ten tyde van haar egskeiding het die respondente reeds vir 'n tyd lank in Kroonstad gewoon en haar kinders was daar op skool. Rodney was op die Hoër Tegniese Skool De Wet Nel, waar hy in die H skoolkoshuis tuisgegaan het. Aan die einde van die skooltermyn in Desember 1979, was hy nog steeds daar op skool. Hy is toe ooreenkomstig die bepalings van die akte van dading na die appellant vir die skoolvakansie.

Gedurende die vakansie, op 12 Desember 1979, het die respondente saam met Rodney se skoolrapport 'n kennisgewing van sy skoolhoof ontvang dat hy na 'n ander skool oorgeplaas word. Die naam van die skool is nie vermeld nie. Aangesien hierdie oorplasing nie met haar toestemming of medewete geskied het, het die respondente dadelik

Trengove AR

die skool gebel om navraag daaromtrent te doen, maar sy kon geen antwoord kry nie, vermoedelik omdat die skool reeds gesluit was. Sy het A toe besluit om die saak daar te laat totdat die skole heropen en dan, indien dit nodig sou blyk, verdere stappe daaromtrent te doen. Met die aanvang van die nuwe skooltermyn op 16 Januarie 1980, het sy vasgestel dat Rodney inderdaad nie meer in Kroonstad op skool is nie, maar in die Hoër Tegniese Skool op Welkom, en dat hy by die appellant inwoon.

B Die respondente het gevolglik op 22 Januarie 1980 by wyse van kennisgewing van mosie, in 'n dringende aansoek, die volgende bevel teen die appellant (as respondent) aangevra, naamlik 'n bevel:

'1.

Wat die respondent gelas om die nodige stappe te doen ten einde te verseker dat die minderjarige seun Gert Rodney Byliefeldt C onmiddellik teruggeplaas word in die koshuis van die Hoër Tegniese Skool te Kroonstad.

2.

In die alternatief tot para 1 hierbo, die respondent gelas word om die minderjarige seun Gert Rodney Byliefeldt aan die adjunk-balju te Virginia te oorhandig.

3.

D Wat die adjunk-balju vir die distrik Virginia magtig en gelas om die minderjarige seun Gert Rodney Byliefeldt, hierintevore na verwys, aan die applikante (te) oorhandig, vir plasing in die kosskool te Kroonstad.

4.

Wat beveel dat ooreenkomstig die bepalings van Reël 6 (12) (a) die tydperke soos neergelê in Reël 6 van die Reëls van die agbare Hof, nie van toepassing sal wees nie.

5.

E Wat die verteenwoordigers van die Raad vir die Diens van Barmhartigheid te Welkom, gelas om die verslag of verslae wat betrekking het op die minderjarige seun Gert Rodney Byliefeldt en die bevoegdhede aldan nie van die applikante en die F respondent, om beheer en toesig oor sodanige seun uit te oefen, aan die agbare Hof voor te lê.

6.

Wat die respondent gelas om sy bestrydende beëdigde verklaring, indien enige, aan die applikante se prokureurs te beteken nie later (as) 12h00 op 28 Januarie 1980 nie.

7.

G Wat die respondent gelas om die kostes van hierdie aansoek te betaal.'

Die aansoek het op voormelde datum voor KLOPPER RP gedien, en hy het toe 'n bevel ingevolge paras 4, 5 en 6 van die kennisgewing van mosie gemaak. Ek wys in die verbygaan daarop dat die Hof, om welke rede ook H al, geen tussentydse bevel ten aansien van paras 1, 2 of 3 man die kennisgewing gemaak het nie.

Die appellant se bestrydende beëdigde verklaring is op die bestemde tyd ingedien. Hy het heelwat van die respondente se bewerings en aantygings betwis. Hy het egter erken dat Rodney sedert die aanvang van die skooltermyn in Januarie 1980 by hom inwoon en in Welkom op skool is. Ter verduideliking van hoe dit gebeur het, sê hy oa in sy verklaring:

'Respondent erken dat die seun applikante op 13 Januarie 1980 geskakel het en sê dat die seun hom weer eens op voormelde datum meegedeel het dat hy nie wil teruggaan na die koshuis te Kroonstad nie dat hy ook nie by

Trengove AR

applikante wil inwoon nie maar dat hy by respondent wil bly. In die verlede was verskeie soortgelyke versoeke deur die seun aan respondent gerig wie dit met applikante bespreek maar welke versoek deur applikant vanaf Januarie 1977 geweier is. Aangesien my herhaalde weiering dat die A seun by my kom inwoon die seun diep ongelukkig gemaak het en aangesien ek dit nie weer oor my hart kon kry om sy versoek te weier nie en verder gesien in die lig daarvan dat hy reeds 16 jaar oud is en gedurende Julie 1980 17 jaar oud sal word, het ek hom meegedeel dat ek geen beswaar het dat hy by my kom inwoon nie maar dat indien hy so 'n keuse wou doen hy applikante daarvan in kennis moet stel en haar toestemming verkry. As B gevolg van my versoek het die seun applikante geskakel en na die telefoongesprek het hy my meegedeel dat applikante toestemming geweier het en dit aan hom gestel het: 'Jou pa weet wat wag vir hom.' Ek dra egter nie intieme kennis van die gesprek wat tussen die seun en applikante plaasgevind het nie maar verwys die Hof in die verband na die aangehegte verklaring van die seun. As gevolg van voornoemde redes en aangesien die seun daarop aangedring het om by my te bly het ek toegestem dat hy by my kom inwoon en het hom op 15 Januarie 1980 by die C Hoër Tegniese Skool te Welkom ingeskryf aangesien daar geen Tegniese Skool te Virginia is nie.'

Ter stawing van die voorgaande het die appellant 'n beëdigde verklaring van Rodney aangeheg. Daaruit blyk dit dat Rodney baie geheg is aan sy D vader, dat hy bitter ongelukkig in die koshuis was, en dat hy, op eie houtjie, vir die oorplasing gevra het sodat hy op Welkom kon skoolgaan en by sy vader kon inwoon. Die appellant het, by wyse van 'n teenaansoek, in sy verklaring gevra dat die akte van dading gewysig word deurdat die bewaring van Rodney aan hom toegeken word. Hy het ook gevra dat die respondente die koste van die teenaansoek dra.

E Die respondente het nie hierna 'n repliserende verklaring ingedien nie. Die rede hiervoor is dat daar na voorlegging van die appellant se bestrydende verklaring, onderhandelings tussen die partye was wat op 11 Februarie 1980 op 'n skikking uitgeloop het. Die bepalings van die skikkingsakte lui soos volg:

F 'Nademaal partye tot 'n ooreenkoms geraak het aangaande die aansoek en teenaansoek hierin en indien dit die agbare Hof behaag om hierdie ooreenkoms 'n bevel van die Hof te maak:

Nou derhalwe kom partye as volg ooreen:

1.

Applikante laat vaar haar aansoek.

2.

G Applikante maak 'n bydrae tot respondent se koste in die bedrag van R750.

3.

Applikante stem toe dat die oorspronklike Hofbevel gedateer 5 Julie 1976 aangaande die beheer en toesig van die seun Gert Rodney Byliefeldt gebore op 13 Julie 1963 as volg gewysig word:

(a)

Die beheer en toesig van voormelde kind word aan respondent toegeken.

(b)

H Applikante sal die reg van redelike toegang hê.

(c)

Applikante sal geregtig wees om die seun vir een alternatiewe lang en kort skoolvakansie by haar te hê.'

Die appellant het op 21 Februarie 1980 die Hof (ERASMUS R) genader vir 'n bevel ter bekragtiging van die skikkingsakte. Die respondente het nie hierdie aansoek bestry nie. Die geleerde Regter was egter nie bereid om die ooreenkoms sonder meer te bekragtig nie. Hy het, inteendeel, gelas:

'1.

Dat die...